پنجشنبۀ هفتۀ گذشته میان ارگ ریاست حکومت وحدت ملی و عطامحمد نور، والی پیشین بلخ و رییس اجرایی حزب جمعیت اسلامی افغانستان بر سر معرفی فرمانده امنیۀ جدید بلخ تنش ایجاد شد.
براساس فرمان رییس حکومت وحدت ملی، قرار بود عبدالرقیب مبارز اندرابی به عنوان فرمانده امنیۀ ولایت بلخ به جای اکرم سامع، مقرر شود، اما عطامحمد نور مدعی شد که در گزینش فرمانده جدید با او مشورت نشده است.
هیأتی از وزارت داخله برای معرفی آقای مبارز به ولایت بلخ رفتند، اما عطامحمد نور در صفحۀ فیسبوکش از مردم خواست تا در روز معرفی آقای مبارز (پنجشنبه، ۲۳ حوت) از خانه‌های شان بیرون نشوند. به دنبال آن، وزارت امور داخله نیروهای ویژه را به بلخ فرستاد و با این، حال، چندین ساعت میان نیروهای وابسته به عطامحمد نور و نیروهای ویژۀ وزارت داخله درگیری ایجاد شد.
خوشحال سادات، معین ارشد امنیتی وزارت امور داخله در واکنش به مخالفت عطامحمد نور گفت که تغییر و تبدیل در نهادهای دولتی اصل است و فرمان رییس حکومت در زمینۀ تعیین فرمانده جدید بلخ تطبیق می‌شود.
اما سرانجام نیروهای ویژه امنیتی با بازداشت ده‌ها تن به شمول آمر امنیت فرماندهی بلخ، توانست ساختمان فرماندهی را محاصره و فرمانده جدید را رسماً معرفی کند. فرمانده جدید بلخ پس از آن به رسانه‌ها گفت که امنیت شهر به دست نیروهای امنیتی است و نگرانی وجود ندارد.
آقای مبارز گفت که سوءتفاهم ایجاد شده بود و او کسانی را که در برابر نظام قرار گرفته بودند، خلع سلاح کرده و در برابر کسانی که علیه نظام می‌ایستند، ایستاده‌گی می‌کند.
همزمان بااین، مسوولان در وزارت امور داخله گفتند که «افراد مسلح غیرمسوول» به نیروهای امنیتی شلیک کردند و در نتیجه، ۲۵ نفر از این افراد دستگیر شده‌اند.
نصرت رحیمی، سخنگوی وزارت امور داخله به رسانه‌ها گفت که در این درگیری یک سرباز زخمی شده است.
پس از پایان درگیری، بار دیگر عطامحمد نور واکنش نشان داد و در صفحۀ فیسبوکش نوشت که وضعیت پیش آمده در شهر مزارشریف «توطیه» ارگ است. آقای نور در ادامه نگاشته است: «حالا که بالای مردم ما حمله صورت گرفته، برای دفاع از مال و جان شهروندان مان آماده هر گونه دفاع و فداکاری هستیم».
امریکا؛ از امکانات ما استفادۀ سوء نکنید!
در این میان، ناوقت جمعه شب سفیر امریکا به تنشِ ایجاد شده میان ارگ و بلخ واکنش نشان داد و گفت که سوءاستفاده از تجهیزات، پول و دیگر حمایت‌هایی که از جانب مردم امریکا به افغانستانی‌ها فراهم می‌شود، بی‌احترامی به قربانی سربازان امریکایی در افغانستان است.
جان بس، در رشته تویت‌هایی افزوده است که از تنش‌های داخلی سیاست‌مداران افغانستان طالبان سود می‌برند. سفیر امریکا در کابل بیان داشته که وظیفۀ نیروهای امنیتی افغانستان «محافظت از شهروندان است، نه جنگیدن با یک‌دیگر.»
سفیر امریکا از هر دو طرف خواسته است تا منازعۀ شان را به صورت مسالمت‌آمیز و به گونه‌یی حل کنند که شهروندان افغانستان به رهبری شان اعتماد کنند و موجب تقویت امنیت شود. سفیر امریکا تأکید کرده است که «تثبیت اقتدار توسط نیروهای مسلح، دموکراسی افغانستان را به عقب می‌راند.»
در این میان، یوناما یا هیأت معاونت سازمان ملل در واکنش به این درگیری گفته است که نگران باشنده‌گان بلخ است و نیز از دو طرف خواسته است تا منافع و امنیت مردم بلخ را لحاظ کنند.
در خبرنامۀ یوناما آمده است: از تمام جناح‌ها می‌خواهیم تا تنش‌ها را فوراً کاهش دهند، راه‌حل مسالمت‌آمیزی را برای اختلافات فعلی دریابند و مصوونیت و امنیت باشنده‌گان شهر را در اولویت قرار دهند.
در عین حال، رییس اجرایی حکومت وحدت ملی گفته است، نیروهای امنیتی نباید در برابر مردم قرار بگیرند. داکتر عبدالله عبدالله می‌گوید که نیروهای امنیتی باید فارغ از مسایل سیاسی و انتخاباتی عمل کرده و فقط در برابر دشمن استفاده شوند.
«تصمیم ارگ نابخردانه است»
تیم انتخاباتی «صلح و اعتدال» که آقای نور نیز شامل آن است در واکنش به درگیری بلخ گفته است که تصمیمِ تغییر رهبری فرماندهی بلخ «غیرضروری و نابخردانه» است. محمدحنیف اتمر، نامزد این تیم در انتخابات، حکومت را مسوول عنوان کرده و اظهار داشته است که تصمیم حکومت مبنی بر تغییر فرمانده پولیس این ولایت واکنش «سیاسی-انتخاباتی» است.
آقای روز پنجشنۀ هفتۀ گذشته در نشست خبرییِ گفت که تلاش کرده اند مخالفت‌های ارگ و بلخ را برطرف کنند، اما مشاهدات آنان نشان می‌دهد که ارگ با شیوۀ نظامی خواسته است در برابر آقای نور قرار بگیرد.
آقای اتمر درگیری ولایت بلخ را حذف چهره‌های تیم انتخاباتی‌اش عنوان کرد و از جامعۀ جهانی خواست تا با تمام تلاش خود به حکومت «بفهماند» که نیروهای امنیتی برای دفاع از مردم‌اند، نه برای رویارویی در برابر مردم. حنیف اتمر اظهار داشت که در صورت ادامۀ تنش‌ها در بلخ، از تمام گزینه‌های قانونی استفاده خواهد کرد.
تنش از کجا ناشی شد؟
در ماه قوس سال جاری ارگ حکومت وحدت ملی اعلام کرد که عطامحمد نور، والی بلخ استعفا کرده و رییس حکومت استعفای او را پذیرفته است. اما پس از آنکه عطامحمد نور مدعی شد که استعفایش به صورت مشروط پیشکش شده و برایش قابل قبول نیست.
به دنبال آن، روابط ارگ و بلخ تیره شده و آقای نور با اظهارات تند به مقام ولایت رفت و به حکومت هُشدار داد تا زمانی که او در بلخ است، کسی را نمی‌گذارد به عنوان والی به این ولایت قدم بگذارد.
سرانجام پس از سه ماه تنش، آقای غنی و آقای نور به توافق‌هایی از جمله تعیین دو وزیر، تشکیل شورای عالی مشورتی، تعیین یک سمت دیپلماتیک و چند مقام حکومتی در بلخ دست یافتند. اکنون آقای نور مدعی است که براساس توافقی که با محمداشرف غنی داشته است، فرمانده امنیه و والی بلخ باید با مشورت و تائید او برگزیده می‌شدند که در معرفی فرمانده امنیه چنین نشده است.
آقای نور می‌گوید که ارگ از تفاهمی که اخیراً میان آن‌ها صورت گرفته بود، تخطی می‌کند و «برنامه‌های شومی در قبال مردم روی دست دارد.» همچنین گفته می‌شود که آقای نور با معرفی شدن افراد جدید در چند پست دولتی دیگر در این ولایت نیز مخالفت کرده است.
مسوولان در وزات دفاع و داخله پس از سفر سرپرستان این وزارتخانه‌ها گفته اند که وضعیت نظامی در بلخ پایان یافته است. اسدالله خالد و مسعود اندرابی سرپاستان وزارت دفاع و داخله بامداد دیروز به بلخ رفته بودند و علاوه با مسوولان محلی بلخ با عطامحمد نور نیز دیدار کردند.