اشاره: پس از لغو گفت‌وگوهای صلح طالبان با ایالات متحدۀ امریکا، برگزاری انتخاباتِ ۶ میزان پرسمان اصلی افغانستان شد و حالا همه نگاه بر چگونه برگزار شدن این انتخابات دوخته شده است.
روزنامۀ ماندگار برای دریافت دیدگاه‌ چهره‌ها و نخبه‌گان سیاسی و اجتماعی کشور در بارۀ این روند، سلسله گفت‌وگوهایی را با چهره‌های سیاسی و نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری آغاز کرده و در این نوبت دیدگاه‌های متفاوت بازتاب و دانسته خواهد شد.
روز شنبه ۶ میزان انتخابات ریاست‌جمهوری برگزار می‌شود و پرسش‌های زیادی پیرامون شفافیت و برگزاری این انتخابات مطرح است که در این سلسله برخی از پرسش‌ها را با یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد فیفا مطرح کرده‌ایم که می‌خوانید.

—————————————

*جناب رشید! آماده‌گی‌های کمیسیون‌های انتخاباتی برای برگزاری انتخابات ریاست‌جمهوری را چگونه می‌بینید؟
پیشرفت‌های صورت گرفته در هرچه بهتر برگزار شدن انتخابات را تحسین می‌کنیم، اما چند مورد اساسی وجود دارد که نهادهای ناظر از بابت آن نگران هستند. انتقال مواد حساس به ولسوالی‌ها و توزیع آن به مراکز رأی‌دهی که متاسفانه تنها مواد حساس به ۱۳۰ ولسوالی انتقال یافته و متباقی هنوز انتقال داده نشده‌است.
با توجه به کمیت ولسوالی‌ها و پیچیده‌گی‌های جغرافیایی که در شماری از ولایات وجود دارد، انتقال مواد حساس زمان بیشتری نیاز دارد. بنابراین، ممکن است که در بیشتری ولسوالی‌ها مواد حساس نرسد و شهروندان از دادن رأی محروم شوند.
در بخش استخدام کارمندان خانم‌ مشکلات جدی وجود دارد و در بیش از ۲۰ ولایت کارمند زن در مراکز رأی‌دهی وجود ندارد و اگر تا روز انتخابات این مشکل حل نشود، بدون شک حضور زنان در انتخابات کمرنگ خواهد بود. با توجه به این‌که کمیسیون انتخابات تصمیم گرفته‌است که عکس خانم‌ها در انتخابات اجباری باشد، ممکن است عدم حضور کارمند زن دراین ۲۰ ولایت مشارکت خانم‌ها را کم‌رنگ سازد.

*در انتخابات پارلمانی کمیشنران کمیسیون انتخابات نتوانستند انتخابات را مدیریت کنند و انتخابات به بحران رفت و اعلام نتایج آن بیش از شش ماه طول کشید، ظرفیت کمیشنران فعلی را از لحاظ ظرفیت و توانایی چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اگر از حق نگذریم، کمیشنران فعلی تا حد زیادی تلاش دارند که یک انتخابات نسبتاً قابل قبولی را برگزار کنند و کمبود‌هایی که در گذشته وجود داشته‌است را جبران کنند. اما شرایط و پیچیده‌گی‌های که در افغانستان وجود دارد، روز انتخابات ثابت خواهد کرد که کارکردهایی کمیشنران مفید و موثر خواهد بود یا خیر.
در انتخابات گذشته دیر باز شدن مراکز رأی‌دهی، داشتن اشتباه املایی در اسمای رأی‌دهنده‌گان و در بعضی موارد اشتباه در شماره برچسپ و چند موارد دیگر سبب شد تا تعداد از مردم از حق رأی محروم شوند و به همین دلایل تعداد از مردم به رسم اعتراض برگه‌های رأی‌دهی را پاره کردند و مراکز رأی‌دهی را ترک کردند، اما این بار کمیسیون به مردم افغانستان وعده سپردند که مشکلات انتخابات پارلمانی سال پار تکرار نخواهد شد.
باور ما این است که اگر به راستی مشکلات مدیریت نشود و در یک مرکز رأی‌دهی هشت هزار نفر بیایند و دنبال نام‌شان بگردند که بدون شک زمان زیادی را در بر می‌گیرد، ممکن است که مانند گذشته مردم از رأی دادن محروم شوند که دراین صورت مدیریت از کنترل چند کمیشنر بیرون شده و بحران ایجاد خواهد شد و ما به شدت نگران چنین وضعیتی هستیم.

*با توجه به مشکلات که شما اشاره کردید که در گذشته سبب ناراحتی مردم شده بود، آیا این بار مردم به پای صندوق‌های رأی خواهند رفت؟
متاسفانه اعتمادسازی آن گونه که باید صورت می‌گرفت، انجام نشد. از طرفی هم، مبارزات انتخاباتی چندان کارساز نبود، مبارزات انتخاباتی بیشتر شهرمحور و قوم‌محور بود. هرچند در روزهای آخر، کمپاین‌ها از کابل خارج شده و نامزدان به ولایات جهت کمپاین سفر کردند و گردهمایی‌های زیادی به هدف مبارزات انتخاباتی در ولایات صورت گرفته است.
باآنکه مبارزات سراسری و ولایت شمول نبود، اما مردم از نقاط مختلف با ما تماس می‌گیرند و می‌پرسند که روند ثبت نام رأی‌‌دهنده‌گان چیست و چگونه می‌توانند تذکره‌های‌شان را برچسپ بزنند و شماری که از ولایات‌شان کوچیدن می‌خواهند بدانند که چگونه و چطور می‌توانند در انتخابات شرکت کنند و از حق رأی محروم نشوند که این نشان‌دهندۀ علاقه‌مندی مردم نسبت به شرکت در انتخابات است و ما را امیدوار می‌سازد که حضور مردم در چنین فضا مملو از بی‌اعتمادی بدون شک پررنگ و رو خواهد بود.

* تکت‌های انتخاباتی حکومتی در پیکارهای‌شان از امکانات دولتی بیشترین استفاده را کردند، اما کمیسیون شکایات آن‌طور که لازم بود به این قضایا رسیده‌گی نکردند، دلیل عدم بررسی این موضوع از سوی کمیسیون شکایات را شما در چه می‌بینید؟
نهادهای ناظر به کمیسیون شکایات انتخاباتی بارها تذکر داده‌است که این مورد را با نهادهای ناظر، مشاهدین و نامزدان و تیم‌های انتخاباتی شریک سازند تا شفافیت کارشان تکمیل شود، کمیسیون شکایات هم به ما وعده کرده که این اشتباه را دیگر تکرار نمی‌کنند و هر شکایت یا مساله مهم که اتفاق افتاده باشد را با نهادهای ناظر شریک خواهند کرد و وعده دادند که جلسات مشترک با نهادهای ناظر، مشاهدین و تیم‌های انتخاباتی خواهند داشت تا درآینده و بعد از انتخابات با مشکل مواجه نشوند.

*نهادهای ناظر مانند نهاد شما چقدر امکانات نظارت را در اختیار دارند تا بتوانند در روز انتخابات از روند برگزاری انتخابات نظارت کنند؟
متأسفانه از سوی جامعه جهانی هیچ کمک مالی به ما نرسیده‌است، اما در سطح تخنیکی نظارت در ولایات خوشبختانه مشکل نداریم و ولایت را نظارت خواهیم کرد، باآن‌که متاثر از وضعیت هستیم. ناامنی مشکل دیگر برای ناظران ماست و از طرف ناظران رضاکار را که ما قبلاً آموزش داده بودیم، تکت‌های انتخاباتی با دادن وعده‌های پولی و نهادهای که پول دراختیار دارند، ناظران ما را اغفال کرده و لقمه آماده را از دست ما می‌گیرند؛ اما رقم ناظرین نهادها انتخابات آزاد و عادلانه افغانسان را تا چند روز دیگر در اختیار رسانه‌ها قرار خواهیم داد که در کل افغانستان به چه تعداد ناظر خواهیم داشت تا بتوانیم روند را به طور دقیق نظارت کنیم.

*در انتخابات ۲۰۱۴ شاهد بودیم که تقلبات گسترده صورت گرفت و انتخابات به بحران رفت، اکنون چه زمینه‌های برای تقلب وجود دارد و تفاوت تقلب در انتخابات ۲۰۱۴ را با انتخابات شش میزان سال روان چگونه می‌بینید؟
در انتخابات ۲۰۱۴ ساحه تقلب کاملاً باز بود و به میدان میماند که شما هرقدر که می‌خواستید می‌توانستید اسب تان را بدوانید، اما امروز قضیه فرق می‌کند. طور مثال فهرست دقیق از مراکز رأی‌دهی وجود دارد، مراکز مشخص است که در کدام ولایت و کدام ولسوالی وجود دارد. ولسوالی‌های امن و ناامن مشخص است، تعداد محلات رأی‌دهی در ۲۰۱۴ مشخص نبود، اما امروز تعداد محلات معلوم است. اکنون مشخص است که هر مرکز چند محل رأی‌دهی دارد، درآن زما نمی‌دانستید که لیسه حبیبیه چند محل رأی‌دهی دارد، ولی امروز مشخص است که لیسه حبییبه چند محل دارد. در ۲۰۱۴ برای انجام تقلب می‌توانستند شش صد برگه رأی‌دهی را در یک صندوق بریزند، اما امروز هرقدر تلاش کنند، شاید بتوانند نهایتاً ۴۶ برگه رأی‌دهی را در یک صندوق بریزند. درآن زمان شش میلیون کارت توزیع شده بود که کسی هم پی‌گیر قضیه نبود، اما امروز که کمیسیون ۱۱ میلیون برگه رأی‌دهی چاپ کرده‌است و بیشتر از یک میلیون آن زیر سوال است و مردم از کمیسیون می‌خواهند دراین مورد توضیح دهد، امروز سیستم بایومتریک وجود دارد، در آن زمان از رأی خانم‌ها بیشترین استفاده صورت گرفته بود، اما امروز عکس خانم‌ها اجباری است، امروز جرایم انتخاباتی وجود دارد و جرایم انتخاباتی مورد بررسی قرار می‌گیرد، بنابراین زمینه‌های تقلب نسبت به ۲۰۱۴ به مراتب کم‌تر شده است؛ اما با آن هم زورمندان، فشارهای سیاسی، معامله، پول و فساد وجود دارد؛ بنابراین اگر به این مسایل توجه صورت گیرد، می‌توان امیدوار بود که یک انتخابات به مراتب شفاف‌تر از ۲۰۱۴ خواهیم داشت.

*یعنی تا اندازه‌یی جلو تقلب و تخلف در انتخابات شش میزان گرفته خواهد شد و می‌شود گفت که تقلبات به مراتب کمتر از ۲۰۱۴ خواهد بود؟
در ۲۰۱۴ شاه‌رگ‌های تقلب و تخلفات بسیار گسترده و بزرگ بود، اما امروز این شاه‌رگ‌ها کوچک شده‌است. امروز برای هر محل و مرکز سریال نمبر وجود دارد و براساس همان سریال نمبر رأی محاسبه می‌شود. ممکن نیست که اوراق رأی‌دهی یک مرکز را به مرکز دیگر انتقال داده شود، این موارد به عنوان عناصر اصلی جلوگیری از تقلب وجود دارد که اگر درست کار صورت گیرد، بدون شک تقلب و تخلف کم‌تری را در انتخابات پیش رو شاهد خواهیم بود. یعنی موارد تخنیکی برای جلوگیری از تقلب فراهم شده‌است، اما فشار، تهدید مردم و کارمندان کمیسیون انتخابات، تفرقه‌افگنی که از سوی نامزدان هر روز صورت می‌گیرد، ناامنی و جنگ می‌تواند تا اندازه به تقلب کمک کند، اما نه به پیمانه تقلب ۲۰۱۴ که باید بگویم که آن چنان تقلب دیگر ممکن نیست.

*انتخابات برگزار می‌شود؟
طوری که معلوم است، آماده‌گی‌های لازم برای انتخابات گرفته شده‌است و هیچ مانع سر راه انتخابات وجود ندارد، گفت‌وگوهای صلح لغو شده‌است، بنابراین باید انتخابات برگزار شود.

*تشکر از شما.
از شما هم.