اشاره: گفت‌وگوهای صلح طالبان با امریکا پس از توییت دونالد ترامپ متوقف شد. هفتۀ پیش دیدارهای نماینده‌گان طالبان با نمایندۀ امریکا دوباره آغاز شد و تاهنوز معلوم نیست که انجام آن چه خواهد شد. در این شماره از بهر دانستن جزییات این گفت‌وگوها پرسش‌های را با وحید مژده از چهره‌های نزدیک با طالبان مطرح کرده‌ایم که حاصل آن را می‌خوانید.

————————————-

*جناب مژده! مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان پس از نُه دور متوقف شد و گفته می‌شود که این گفت‌وگوها از سر گرفته خواهد شد، نخستین دیدار هم در پاکستان صورت گرفته‌است، این به چه معناست؟
امریکا در نُه دور مذاکرات اهداف خود را دنبال می‌کرد و آقای ترامپ با برنامه‌هایی که در سر می‌پروراند، توقع داشت در پایان کار همه چیز به نفع او تمام شود و می‌خواست مشکل افغانستان با امریکا را حل کند و حتا در سطح بین‌المللی برندۀ جایزۀ صلح نوبل شود و این یکی از آرزوهای است که با حل مشکل افغانستان امکان‌پذیر بود و می‌خواست قرارداد صلحی که خلیل‌زاد آن را نهایی کرده بود، در حضور خودش و در کمپ دیوید امضا شود؛ اما طالبان حاضر به این کار نبودند و تأکید داشتند که قرارداد صلح باید در قطر به امضا برسد و سپس به امریکا بروند و ترامپ به دلیل همین مخالفت طالبان، قرارداد را لغو اعلام کرد.

*نگاه کشورهای منطقه به‌خصوص پاکستان نسبت به نتیجۀ نُه دور مذاکرات میان امریکا و طالبان را چگونه ارزیابی می‌کنید: آیا از پیشرفت مذاکرات خُرسند بودند یا ناراض؟
پاکستانی‌ها از همان آغاز کار هیچ نقشی نداشتند، زیرا مذاکرات در قطر آغاز شد و در همان جا ادامه یافت و زلمی خلیل‌زاد که با پاکستان دشمنی و مخالفت داشت، از همان ابتدا که سفیر امریکا در افغانستان بود، بارها پاکستان را به‌خاطر ادامه جنگ در افغانستان مقصر اصلی می‌دانست؛ به همین دلیل پای پاکستانی‌ها را از مذاکرات طالبان و امریکا بیرون کرد و خود با طالبان در قطر نشست و مذاکرات را آغاز کرد، اما نتیجۀ مذاکرات در دور اول و دوم این نتیجه شد که اگر بتواند از طریق پاکستان به طالبان فشار وارد کند، بهتر خواهد بود و اشتباهی را مرتکب شد و از عربستان سعودی، امارات و پاکستان کمک خواست. کشورهایی که در دوران حاکمیت طالبان، حکومت این گروه را به رسمیت شناخته بود، اما در دور سوم مذاکرات زمانی ‌که این سه کشور دخالت کردند، طالبان از جریان بیرون شدند و آقای خلیل‌زاد هم طالبان را تهدید کرد که جنگ را ادامه می‌دهیم و طالبان هم تاکید کردند که فقط و فقط در قطر مذاکره خواهند کرد و رد کردند که به جده و عربستان سعودی وارد گفت‌وگو شوند و رد کردند؛ در اسلام‌آباد مذاکرات را ادامه دهند. بعد خلیل‌زاد دوباره حاضر شد که مذاکرات از سر گرفته شود. بنابراین مذاکرات از سر گرفته شد، اما پاکستان از این وضعیت ناراضی بود به این دلیل که خلیل‌زاد نقش را که پاکستان در صلح افغانستان خواهان آن بود را به این کشور نداد. اما در نهایت، زمانی ‌که ترامپ مذاکرات را لغو اعلام کرد، پاکستانی‌ها پا در میانی کرده و خلیل‌زاد را به پاکستان دعوت کردند و اکنون می‌خواهند نقش مهمی را در امضای قرارداد داشته‌باشند؛ اما طالبان خود را از این جریان دور کردند و به چین و روسیه سفر کردند که به نظر می‌رسد تا اعلام نتیجۀ انتخاباتِ ۶ میزان وضعیت به همین شکل ادامه خواهد یافت.

*به این معنا که فشارهای پاکستان سبب شد تا مذاکرات متوقف شود و اکنون که گفت‌وگوها و دید و بازدید‌ها در پاکستان جریان دارد، مذاکرات در پاکستان سر گرفته می‌شود؟
نخیر. پاکستان هیچ فشاری را وارد نکرده بود، بل متوقف شدن گفت‌وگوها کار ترامپ بود و بعد از این هم اگر مذاکرات از سرگرفته شود در پاکستان نخواهد بود، بل در قطر ادامه خواهد یافت، زیرا طالبان بارها اعلام کرده‌اند که دفتر رسمی‌شان در قطر موقعیت دارد و به جز قطر در هیچ کشوری دیگری مذاکرات ادامه نخواهد یافت.
البته باید گفت که دیگر مذاکراتی وجود ندارد، بل امضای قرارداد است، زیرا نُه دور مذاکرات صورت گرفته ‌است و قرار نهایی شده و باید قرار داد امضا شود؛ بدون شک محل امضای قرار داد دوحه قطر خواهد بود. نُه دور مذاکرات ۱۱ ماه ادامه یافت و نتیجۀ نهایی آن یک توافق‌نامه بود و قرار بود که آقای خلیل‌زاد، ملابرادر و …. در بازگشت خلیل‌زاد از کابل به قطر آن را امضا کند که متاسفانه چنین نشد، باید گفت که اما اکنون بحث روی امضای قرارداد است نه ادامۀ مذاکرات میان دو طرف.

*این قرارداد که اکنون نهایی شده‌است، امضا می‌شود یا دوباره به بن‌بست خواهد رسید؟
اکنون همه مسایل به انتخابات افغانستان متمرکز شده‌است. آقای خلیل‌زاد در مذاکراتی که با طالبان در پاکستان داشت، می‌خواست در چند گزینه، ‌خواست و دیدگاه طالبان را داشته باشد: نخست اگر محمداشرف‌ غنی به قدرت برسد، دیدگاه طالبان چیست و اگر داکترعبدالله عبدالله به قدرت برسد، دیدگاه طالبان چه خواهد بود و اگر نتیجۀ انتخابات ملغا اعلام شود و گزینۀ حکومت موقت روی دست گرفته شود و یا اگر انتخابات به دور دو برود و مسألۀ حکومت سرپرست مطرح شود، موقف طالبان چه می‌تواند باشد. البته شایعات دیگری هم وجود داشت مبنی بر تبادلۀ اسرا که کاملاً اشتباه است. تا جایی که من اطلاع داشتم در این مورد هیچ بحث صورت نگرفته است، بل یک گروه از امریکایی‌ها با گروه طالبان وارد گفت‌وگو شدند که در مورد تبادلۀ اسرا هم مذاکره نمایند و شاید در آینده شاهد آزادسازی و تبادلۀ اسرا هر دو{امریکاییان و طالبان} طرف باشیم.

*آغاز مذاکرات میان امریکا و طالبان بسته‌گی به نتیجۀ انتخابات ریاست‌جمهوری دارد؟
دقیقاً برای امریکایی‌ها وابسته به نتیجۀ انتخابات است، اما طرف طالبان اصلاً انتخابات و حکومت افغانستان را نمی‌پذیرند و خواهان یک حکومت سرپرست و یا موقت اند که از طریق آن گفت‌وگوهای صلح پیش برده شود. به طالبان هشدار داده شده که برای امریکایی‌ها صلح در افغانستان بسیار مهم و ارزشمند است و در اولویت کارشان قرار دارد و هرگز نمی‌خواهند که این مذاکرات بدون نتیجه پایان یابد.

*آیا مشخص است که طالبان کدام یک نامزد را می‌خواهند؟
طالبان در هیچ صورت نتیجۀ انتخابات را نمی‌پذیرند و هیچ برای‌شان اهمیت ندارد که کدام یک برنده خواهد بود، بل تاکید دارند که هرکسی که به قدرت برسد را نمی‌پذیرند و او را به عنوان رییس‌جمهور افغانستان نمی‌خواهند؛ بل او می‌تواند به عنوان یک گروه مانند سایر گروه‌های سیاسی در مذاکرات و در امضا قرارداد حضور داشته باشد، اما طالبان هرگز حکومت افغانستان را به عنوان یک حکومت قانونی و مشروع نخواهد پذیرفت. اما در مورد حکومت منهای محمداشرف‌ غنی و داکتر عبدالله عبدالله، یعنی حکومت موقت یا سرپرست؛ طالبان تأکید کردند که در زمانش در این مورد صحبت خواهند کرد.

*یکی از واقعیت‌های تلخ افغانستان این است که طالبان تنها گروه درگیر جنگ در افغانستان نیست، بل گروه‌های افراطی دیگر مانند داعش، شبکۀ حقانی، القاعده و… نیز در افغانستان حضور دارند و هر روز از مردم قربانی می‌گیرند. اگر طالبان وارد حکومت شوند و صلح را بپذیرند، آیا جنگ در افغانستان پایان خواهد یافت؟
در مورد گروه‌های دیگر باید گفت که فعالیت گروه‌های تروریستی دیگر در افغانستان حقیقت ندارد و این امریکا است که ادعا دارد که گروه‌های دیگر نیز در افغانستان فعال اند. چند روز پیش اعلام شد که یکی از رهبران القاعده در قلمرو خاک افغانستان کشته شده‌است، در حالی‌ که چنین چیزی حقیقت ندارد، کسی را که ادعا دارند در عملیات امریکایی‌ها کشته شده‎‌است، چهار سال پیش در وزیرستان کشته شده بود. بنابراین، حضور گروه‌های دیگر تبلیغ بیش نیست و تنها یک گروه در افغانستان فعالیت‌های تروریستی دارد که این گروه داعش است.

*اگر گفت‌وگوها به نتیجه برسد و توافق‌نامه میان طالبان و امریکا امضا شود، با وجود این‌که نتیجۀ انتخابات مشخص نیست، این توافق‌نامه چقدر می‌تواند مورد تایید و پذیرش مردم و گروه‌های فعال سیاسی در افغانستان قرار گیرد؟
کُل پروسه به‌خاطر اعلام نتیجه انتخابات معطل شده‌است، یعنی این طور نشود که نتیجۀ صلح روی انتخابات اثر منفی بگذارد و بحران را عمیق‌تر بسازد. بنابراین، همه منتظر هستند همان طور که ادعا می‌شود چه کسی براساس رأی پاک مردم به قدرت می‌رسد و آیا طرف دیگر این نتیجه خواهد پذیرفت یا خیر. در مسایل انتخابات این‌که چه می‌گذرد همه می‌دانند، این‌که امروز کابل برق ندارد و در ولسوالی پای برق تخریب می‌شود که در آنجا اصلاً طالب حضور ندارد، نشان می‌دهد که درگیری‌های بین دو تیم آغاز شده و به نحوۀ قدرت‌نمایی صورت می‌گیرد.

*چرا تاکنون بین مردم و سیاست‌مداران افغانستان برسر صلح و گفت‌وگوها یک اجماع شکل نگرفته است، مشکل اصلی در کجاست؟
کسانی ‌که در رأس قدرت هستند دو نوع اند: یکی کسانی‌ اند که خودشان اینجا و خانواده‌های‌شان در بیرون از افغانستان زنده‌گی می‌کنند و تابعیت دوگانه دارند؛ بنابراین هیچ برای‌شان مهم نیست که آیندۀ افغانستان چه خواهد شد و اصل منافع خودشان است و یک عده دیگری که در چهار دهه گذشته بسیار ثروت‌مند شدند و اکنون نگران ثروت‌شان هستند و اگر خواستار حفظ قدرت هستند به‌خاطر حفظ ثروت‌شان است نه منافع افغانستان. بنابراین، این گروه باهم اختلاف پیدا می‌کنند و نتیجۀ آن بحران می‌شود و یکی‌شان به طرف داکترعبدالله می‌رود و دیگرش به طرف غنی و این اقدام آنان واضح می‌سازد که فاقد برنامه و استراتژی برای افغانستان هستند و متاسفانه این مشکلات سبب شده تا پس از ۱۸ سال رهبران سیاسی نتوانند روی منافع کلان سیاسی تصمیم بگیرند و باهم به تفاهم برسند و یک اجماع ملی را ایجاد کنند.

*با وجود تمامی این مشکلات، گفت‌وگوها نتیجه خواهد داد و طالبان سلاح را کنار گذاشته و وارد حکومت خواهند شد؟
بدون شک صلح خواهد آمد چون امریکا راه دیگری ندارد. یا امریکا باید در این گفت‌وگو به نتیجه برسد یا ۲۰ سال دیگر جنگ را ادامه دهد و یا هم همان طور که ترامپ گفته است ۱۰ میلیون انسان را بکشد تا به نتیحه برسد. بنابراین گزینۀ دوم و سوم برای امریکا هزینه گزاف دارد. پس باید گفت‌وگوها را ادامه بدهد و در نهایت به نتیجه برسد که هم برای امریکا، هم برای مردم افغانستان و هم برای گروه طالبان نفع خواهد داشت.

*تشکر از این ‌که برای گفت‌وگو فرصت گذاشتید.
از شما هم.