قرار است میخکوب شوید، گره پشت گره بیاید، مدام در مورد عاقبتِ آدم‌ها حدس بزنید و حدس‌های‌تان غلط از آب دربیاید؛ به دنبال کشف رمز باشید و در آخر اتفاق اصلی بیفتد و اما ممکن است بازهم حدس‌تان اشتباه بوده باشد. همۀ این‌ها زمانی اتفاق می‌افتد که شما داستان‌هایی با تمِ جاسوسی می‌خوانید.
کسی که بخواهد در خواندن کتاب یا دیدن فیلم غافلگیر شود و دنبال رمزگشایی باشد، حتماً این مُدل کتاب‌ها را می‌خواند و برایش جذاب است که انتهای داستان قرار است چه اتفاقی بیفتد. این گزارش سراغ کتاب‌هایی رفته که با تمِ جاسوسی نوشته شده‌اند. برخی از این کتاب‌ها، نویسنده‌گان‌شان جاسوس بوده‌اند و بعد از تمام شدن مأموریت، همۀ خاطرات‌شان یا بخشی از آن را نوشته‌اند؛ خاطراتی که گاهی باعث شده نگاه مردم به برخی مسایل عوض شود و با دید دیگری به آن نگاه کنند.

رُمان کیـم
کیپلینگ در این رمان، داستان زنده‌گی یک پسربچۀ هندی را به تصویر می‌کشد که با هدف جاسوسی تربیت شده است. او در این مسیر از تجربۀ هرگونه رذالت، پستی و دشمنی کوتاهی نمی‌کند. این کتاب ابتدا به‌صورتِ دنباله‌دار از دسامبر ۱۹۰۰ تا اکتبر ۱۹۰۱ و همین‌طور در مجله‌یی انگلیسی با عنوان «کسل» از جنوری یا نومبر ۱۹۰۱ منتشر شد و اولین چاپ آن به‌صورت کتاب، در اکتوبر ۱۹۰۱ و توسط انتشارات مکمیلن انجام شد.
داستان «کیم»، علیه پشت‌پردۀ بازی بزرگ که برخورد دو امپراتوری روسیه و بریتانیا در آسیای مرکزی بود، ساخته و پرداخته شده است. اصطلاح «بازی بزرگ» اولین‌بار در این رمان، به این برخورد و مقابله نسبت داده‌شده و عمومیت یافته و تم رقابت و فتنه‌انگیزیِ قدرت‌های بزرگ، معرفی شده است. رمان برای تصویر کردن مردم، فرهنگ و ادیان و مذاهب گوناگون هندوستان، مشهور است و تصویر زنده‌یی از هند، جمعیت فراوانش، ادیان و خرافات آن‌ها و زنده‌گی در بازار‌ها و خیابان‌ها به دست می‌دهد.
سال ۲۰۰۳، رمان کیم در فهرست نظرسنجی دوست‌داشتنی‌ترین رمان‌های انگلیسی بی‌بی‌سی قرار گرفت. به زبانی دیگر «کیم»، رمانی جادویی است که نقش مهمی در شکل‌گیری و پیشرفت رمان‌های جاسوسی در دومین نیمۀ قرن بیستم ایفا کرد. داستان این رمان دربارۀ نوجوانی یتیم است که در جنگ بریتانیا و روسیه بر سر سلطه بر آسیا، برای جاسوسی به کار گرفته می‌شود.

رمان «سی‌ و‌ نه پله»
رمان «سی‌و‌نه پله» یکی از معروف‌ترین رمان‌های کلاسیک در حیطۀ ادبیات جاسوسی-‌معمایی است که در سال ۱۹۱۵ میلادی و توسط نویسندۀ انگلیسی، جان بوکان نوشته شده است. ریچارد هانی، قهرمان همه‌فن‌حریف این رمان ناگهان و ناخواسته خود را در وسط معمایی هولناک می‌یابد و باید هرطور شده خودش و کشورش را از این ورطه نجات دهد. این شخصیت در چند رمان دیگر این نویسنده نیز ظاهر شده است.بر اساس سی‌و‌نه پله، چندین فیلم سینمایی و سریال تلویزیونی ساخته شده که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به فیلمی با همین نام توسط آلفرد هیچکاک در سال ۱۹۳۵ و سریالی با نام ماجرا‌های ریچارد هانی در سال ۱۹۷۸ اشاره کرد. فیلم هیچکاک در همان زمان توانست خیلی‌ها را شگفت‌زده کند.

رمزگشایی
مای جیا برای نمایشگاه امسال کتاب که چین به‌عنوان میهمانِ ویژه انتخاب شده بود، به تهران آمد تا کتابش را برای مخاطبانِ ایرانی امضا کند و از کتابش بگوید. او دربارۀ کتاب «کشف رمز» یا «رمزگشایی» گفته است: «اصلاً ما در چین، چیزی به نام رمان جاسوسی نداریم. اصل رمان جاسوسی، به اروپا و امریکا تعلق دارد؛ و قدیمی‌ترین رمان‌های جاسوسی به انگلیس تعلق دارد. هر چند رمان من، توسط رسانه‌های انگلیسی‌زبان به‌عنوان یکی از ۱۰ رمان برتر جاسوسی جهان معرفی شده، منتها من می‌خواهم بگویم این رمان جاسوسی که من نوشتم، با آن ذهنیتی که همه از رمان‌های جاسوسی دارند، کاملاً متفاوت است. در رمان‌هایی که من نوشتم، مسالۀ جاسوسی مثل یک لباس بیرونی می‌ماند، یعنی این فقط ظاهر قضیه است. داخل این لباس، جان انسان قرار دارد و اسرار مربوط به جان انسان. من به دنبال رمزگشایی از اسرار مربوط به جان انسان‌ها هستم. به‌نظرم، فضای رمان جاسوسی این ظرفیت را دارد که ما اسرار جان انسان را داخلش افشا کنیم.»
کتاب «رمزگشایی»، داستان یک نابغۀ مبتلا به اوتیسم است که به یک رمزشکن قهار تبدیل می‌شود. «رمزگشایی» اثری رویاگون، معمایی و پریشان به سبک آثار داستانی کلاسیک چین است، اما خواننده در انتها به اندازه شخصیت اصلی داستان دوست دارد از راز و رمز کد‌ها سردربیاورد.

جاسوسی که از سردسیر آمد
رمان «جاسوسی که از سردسیر آمد»، سومین رمان جان لوکاره و اولین اثر اوست که موفقیت‌های بین‌المللی را برای این نویسنده به ارمغان آورد. لوکاره در رمان جاسوسی که از سردسیر آمد، جهانی را خلق می‌کند که مشابهش در هیچ‌یک از آثار داستانی و معمایی سابق به چشم نخورده است. این نویسنده با بهره‌گیری از دانش و تجارب فراوانِ خود از سال‌های فعالیتش در سازمان جاسوسی انگلستان، پشت پردۀ اتفاقات و معادلات جاسوسی‌های بین‌المللی را با توصیفاتی جذاب و فراموش نشدنی به تصویر کشیده است. داستان کتاب، به مأموری انگلیسی به نام الک لیماس می‌پردازد که بسیار تمایل دارد این حرفه را کنار بگذارد، اما قبل از آن، باید آخرین – و شاید سخت ترین- مأموریت خود را به سرانجام برساند. زمانی که آخرین مأمور تحت فرمان لیماس کشته شده و او برای بازگشت به لندن فراخوانده می‌شود، امیدی به پایان این جاسوس‌بازی‌ها در دل او شکل می‌گیرد، اما مقام ارشد لیماس، نقشه‌های دیگری در سر دارد.

هویت بورن
رابرت لودلوم در ۷۰ ساله‌گی‌اش به فراموشی مختصری دچار شده بود. این مساله الهام‌بخش او شد تا شخصیت «جیسون بورن» را با رمان «هویت بورن» خلق کند؛ مردی که هیچ حافظه‌یی ندارد و از مهارت‌های شگفت‌انگیزی برخوردار است. او با کمک گرفتن از همین توانمندی‌ها، دور جهان می‌گردد تا بفهمد کیست و چرا سازمان سیا و فردی به نام «کارلوس شغال» می‌خواهند او را بکشند. اقتباس‌های سینمایی از این مجموعه رمان که «مت دیمن» نقش «بورن» را در آن‌ها ایفا می‌کند، هم از فیلم‌های جاسوسی پرطرفدار است. «هویت بورن» را «داگ لیمان» در سال ۲۰۰۲ روی پرده برد. «برتری بورن» (۲۰۰۴)، «اولتیماتوم بورن» (۲۰۰۷)، «میراث بورن» (۲۰۱۲) و «جیسون بورن» (۲۰۱۶) قسمت‌های بعدی این مجموعه فیلم‌های اقتباسی اکشن هستند.

مأمور مخفی
رمانی است نوشتۀ جوزف کنراد که در سال ۱۹۰۷ منتشر شده است. داستان در لندن، سال ۱۸۸۶ اتفاق می‌افتد و به آقای آدولف ورلاک و کارش که جاسوسی برای کشور ناگفته‌یی (احتمالا روسیه) است، مربوط می‌شود. «مأمور مخفی» یکی از داستان‌های سیاسی کنراد است که در آن نویسنده از داستان‌های سابقش که در مورد دریانوردی بود، به سمت نوشتن رمان سیاسی حرکت کرد. این رمان در فهرست بهترین کتاب‌های قرن بیستم کتابخانۀ مدرن رتبۀ چهل‌و‌ششم را دارد. به علت تروریستی بودن موضوع کتاب، این کتاب یکی از سه کتابی بود که دو هفته بعد از حملات ۱۱ سپتمبر در مطبوعات امریکا در مورد آن صحبت‌های زیادی شد. داستان «مأمور مخفی» مربوط به مأموریت فردی است در لندن که در اوایل قرن بیستم میلادی می‌گذرد، از حادثۀ واقعی تلاش مردی برای منفجر کردن رصدخانه گرینویچ، الهام گرفته شده و کاوشی چندوجهی دربارۀ انگیزه‌ها و اخلاقیات آدمی است. شخصیت اصلی رمان، آدولف ورلوک، هیچ شباهتی با جیمز باند ندارد. درحقیقت او و آشوبگران دور و برش را بیشتر می‌توان تروریست نامید تا جاسوس؛ خرابکارانی که به‌جای آرمان‌های سیاسی، عواطف آشوب‌طلبانه و تعصب‌های غیرمنطقی را انگیزۀ خود قرار داده‌اند. ورلوک در ظاهر ازدواج موفقی کرده و تشکیل خانواده، پوشش بسیار موجه و خوبی برای او به حساب می‌آید. در حالی که همسر ورلوک امیدوار است بتواند برای مراقبت از برادر عقب‌افتاده‌اش، استیوی، از کسی کمک بگیرد، ورلوک از استیوی در یکی از عملیات‌های انفجاری‌اش استفاده می‌کند و همین کار، باعث به‌وجود آمدن چرخه‌یی از خشونت، قتل و انتقام می‌شود.

معمای شن‌ها
یک رمان کلاسیک دیگر که داستانی جاسوسی و جذاب دربارۀ یک سرویس مخفی آلمانی را برای مخاطب به قلم چالدرز روایت می‌کند. چالدرز بر اساس یک داستان واقعی «معمای شن‌ها» را به رشتۀ تحریر در آورده است. البته او به اصل داستان چندان وفادار نبوده و تخیلش را در این حوزه به کار برده است؛ او از موفقیت یک سرویس مخفی آلمانی که در کشتی مأموریتش را دنبال می‌کند، داستانی جذاب روایت کرده و هوش، هنر جاسوسی و استفاده از تکنولوژی مدرنِ آن روز را عامل موفقیت این گروه نمایش می‌دهد.

امور روزانۀ سیا
فیلیپ اگی، در ۱۹۵۷ به سیا پیوست و مدت ۱۲ سال به‌عنوان مأمور مخفی در اروگوئه، اکوادور و مکزیک فعالیت کرد. در سال ۱۹۶۹ از سیا استعفا داد و پس از اینکه متقاعد شد سیا برای صلح جهانی تهدیدی بزرگ به حساب می‌آید، تصمیم گرفت کار‌ها و عملیات آنان را به تفصیل افشا کند. سال ۱۹۷۵ کتابی تحت عنوان «در داخل کمپانی: امور روزانۀ سیا» نوشت که در سراسر جهان باعث شگفتی شد. او در این کتاب از نام ۲۵۰ افسر و همکارش در سازمان سیا که در سراسر جهان مشغول به فعالیت بودند، پرده برمی‌دارد و راز جنگ سرد در امریکا را مطرح می‌کند.

از روسیه با عشق
«از روسیه، با عشق» اثر «یان فلمینگ»، پنجمین و شاید بهترین رمان مجموعۀ جاسوسی «جیمز باند» است. اقتباس سینمایی آن با درخشش «رابرت شاو» و «شان کانری» در سال ۱۹۶۳ هم به جذابیت کتاب «فلمینگ» ساخته شده است. «اریک امبلر» که خود جنایی‌نویس مشهوری است و کتاب «سفر به ترس» را در کارنامه‌اش دارد، دربارۀ خالق رمان‌های جیمز باند گفته است: «منتقدان کمتر به خوب نوشته شدن داستان‌های جیمز باند اشاره می‌کنند. فکر می‌کنم برای مردی متمدن و جذاب همچون آقای فلمینگ، خوب نوشتن امری محرز است.»

تب و نیزه
این کتاب را می‌توان یک اثر جسورانه توسط خاویر ماریاس معرفی کرد. او یکی از ظریف‌ترین و با استعدادترین نویسنده‌های اسپانیایی است. سه بخش جاسوسی، عاشقانه و هنری در این اثر قابل توجه است. «تب و نیزه»، مخاطب را به دنیایی که نویسنده از تاریکی‌ها تصویر می‌کند، می‌برد. قهرمان کتاب، جیمه دزا که از همسرش در مادرید جدا شده است، در لندن زنده‌گی می‌کند. دوست قدیمی‌اش سر پیتر ویلر -‌که در آکسفورد بود و جاسوسی بازنشسته شده است- او را برای یک کار جدید در اطلاعات انگلیس استخدام می‌کند تا با تفسیر حالت و رفتار افراد، بتواند بفهمد حرکت بعدی آن‌ها چیست.

مأمور ما در هاناوا
«مامور ما در هاوانا»، هجدهمین کتابی‌ست که گراهام گرین نوشته است. این رمان در سال ۱۹۵۸ و در زمانی منتشر شد که زمانه مستعد درگیری و خشونت بود؛ سال‌های جنگ جهانی دوم به‌سرعت فراموش می‌شد و یادگار جنگ طولانی (جنگ سرد) به رگ زنده‌گی عمومی مردم جهان سرایت کرده بود. در این میان، گرین با حس شوخ‌طبعی معروفش، یکی از بامزه‌ترین جاسوس‌های زمانه را به خواننده‌گان خویش معرفی می‌کند. مردی معمولی که دوست دارد وقتِ خودش را به بطالت و نوشیدن در کوبا بگذراند. کسی که نماینده‌گی فروش یک برند جاروبرقی را اداره می‌کند، هرچند کسب‌وکارش چندان رونقی ندارد. دختری تازه بالغ دارد با خواسته‌هایی بی پایان. نسخۀ سینمایی آن در سال ۱۹۵۹ میلادی توسط کارول رید ساخته شد و در سال ۱۹۶۳ مالکوم ویلیام سان، این رمان را به صحنه اپرا کشاند.

آشِندن یا مأمور انگلیسی
مجموعه داستان «آشِندن، یا مأمور انگلیسی» ارتباط نزدیکی با تجربیات «سامرست موام» به‌عنوان افسر سازمان جاسوسی در اروپای زمان جنگ جهانی اول دارد. گفته می‌شود به این دلیل که «وینستون چرچیل» اعلام کرد این اثر برخلاف قانون اسرار رسمی است، نیمی از دست‌نوشتۀ این کتاب را سوزاند. «جان لوکری»، موام را اولین فردی دانسته که «دربارۀ جاسوسی با رویه‌یی غیرتوهمی و واقع‌گرایانه» قلم زده است.

خیاطی از پاناما
جان لو کری این کتاب را نوشته است و داستانی عجیب، جنایی و پُر از رمز و راز دارد و ماجرای سرویس مخفی را به تصویر می‌کشد که در قالب یک خیاط، مأموریت جاسوسی خود را دنبال می‌کند. داستان این جاسوسی پُر از تنش‌های روانی، درگیری‌های فیزیکی و ماجراجویی عاطفی بین شخصیت‌های داستانی است. جاسوس قصه تلاش دارد رمز و راز زنده‌گی آن‌ها را بررسی کند. جان بورمن فیلمی هم با اقتباس از این کتاب نوشته است و پیرس برازنان در آن بازی می‌کند.

جاسوسی برای تمام فصول
کتاب «جاسوسى براى تمام فصول» اثر «دوان. آرکلاردیچ» یکى از جاسوسان کار‌کشتۀ سازمان «سیا» است. نویسندۀ کتاب در قالب خاطره‌‏نویسى به دوران طولانى خدمت خود در سازمان سیا می‌پردازد که تمامى این خاطرات در پنج فصل جداگانه و به‌صورت مستقل ارایه می‌شود. کلاردیچ ماجرایی را دنبال می‌کند که ارتباط مستقیمی با یک گروه تروریستی و جاسوسی دارد. این گروه که کاملاً غیردولتی است به صورتِ خودسرانه فعالیت‌هایی را موازی با سازمان سیا دنبال کرده و دردسر‌هایی را برای آن‌ها ایجاد می‌کند.
منبـع: سیمرغ