حامد علمی

هر خشت و سنگی که درراه آبادی افغانستان گذاشته می‌شود مایۀ خرسندی و افتخار است و بدون در نظر گرفتن مسایل سیاسی و جناح‌بندی‌ها باید از آن استقبال نمود .این‌که در کدام زمان تکمیل می‌گردد و کی‌ها و کدام نسل از آن بهره می‌برد؟ سؤالات جداگانه است که گذشت زمان آن را پاسخ خواهد داد.

دیروز بند سلما پس از نیم قرن آمادۀ بهره‌برداری شد و امروز بند کمال‌خان پس از هفت‌صد سال! و فردا بند شاه و عروس پس از حد اقل نه سال کار و پس‌فردا سد آبی شاه‌توت و یا فرودگاه لوگر؛ ولی ما منحیث شهروندان کشور و متصدیان امور همان‌طوری که در برابر هر خشتی که گذاشته می‌شود آن را دست‌آورد خویش می‌پنداریم تا اندازۀ در برابر هر اقدام، خصوصاً اقداماتی که قروض آن‌ها را باید نسل‌های آینده بپردازند، به‌اندازۀ سهم و درک خویش مسوولیت نیز داریم چون به این باور داریم که آینده‌گان، با بی‌رحمی بر خرد و اقدام امروزی ما قلم خواهند راند.

تا جایی‌که شنیده می‌شود فکر ساخت فرودگاه در لوگر با این عظمت و پهنا در اواخر پادشاهی شادروان محمد ظاهرشاه به میان آمد و در زمان جمهوری مرحوم محمد داوود مطالعات آغازین صورت گرفت؛ ولی با کودتای هفت ثور و آغاز کشمکش‌های درون‌حزبی، تهاجم شوروی و قیام مردم افغانستان تا امروز به باد فراموشی سپرده‌شده بود.

مفکورۀ اعمار فرودگاه بزرگ زمانی در اذهان دولت‌مردان ما خطور نموده‌بود که در منطقه ما به اساس تیوری والر اشتاین، کشورهای پیرامون با اقتصاد بزرگ ظهور ننموده و از شهرهای شگفت‌انگیز در کشورهای امارات متحدۀ عرب، قطر و… خبری نبود و پاکستان کشور منزوی، فقیر، تازه از جنگ رها یافته، کودتاها و حکومت‌های لرزان، با ده‌ها بدبختی و مشکلات در همسایه‌گی ما وجود داشت.

زمانی‌که ما در فکر تأسیس یک فرودگاه مجهز در ولایت لوگر بودیم صنعت هوانوردی پیش‌رفت چندانی نکرده و هواپیماهای ترانسپورتی و مسافربری برای رسیدن به کشورهای جنوب‌شرق آسیا و برعکس از شرق به کشورهای اروپایی مجبور بودند تا برای نفت‌گیری و تبادلۀ مسافر ترانزیت به یکی از میدان‌های منطقۀ ما فرود آیند و این حقیقت ما را درراه اعمار میدان بزرگ، روحیه بخشیده بود.

حال ما در منطقه‌ای قرار داریم که امارات متحدۀ عربی به مرکز ترانزیت اروپا – آسیا و اقیانوسیه تبدیل‌شده و افزون بر فرودگاه کنونی شهر دوبی که به‌شدت درحال‌توسعه است؛ اماراتی‌ها تصمیم بر اعمار فرودگاه چندین مرتبه بزرگ‌تر از میدان فعلی دارند و در کنارش بحرین، دوحه و کراچی در رقابت با آن‌ها قرارگرفته و کارهای فراوانی را در این راستا انجام داده‌اند.

طوری که دیده می‌شود در این رقابت هژمون‌های اقتصادی منطقه‌یی و فرا منطقه‌یی حتا کشورهای که قبلاً چنین نقش را ایفا می‌کردند خود را عقب کشیده و زمانی فرودگاه کویت و بیروت که نقطه وصل بود، دیگر در این رقابت‌ها سهیم نیستند باوجودی که کویتی‌ها از قدرت‌مندان اقتصاد منطقه‌یی به‌شمار می‌روند. کدام کشور می‌تواند با قدرت اقتصادی امارات در این راستا رقابت کند؟ اماراتی‌ها در نظر دارند تا مبلغ بالاتر از یک صدوبیست میلیارد دالر (شصت برابر بیش‌تر مقداری که در فرودگاه لوگر مصرف خواهد شد) را در راه توسعه فرودگاه المکتوم شهر دوبی مصرف نمایند تا این میدان در سال ۲۰۵۰ بزرگ‌ترین و پر مسافرترین میدان در سراسر جهان تبدیل شود.

از سوی دیگر فنّاوری هوانوردی به‌شدت درحال‌توسعه است و شرکت‌های هوایی خصوصاً دو غول هواپیماسازی یعنی بوینگ و ایربس در تلاش‌اند تا طیارات کم‌مصرف حتا نوری، با غرش کم‌تر و قادر به طی مسافه‌های بیش‌تر را وارد مارکیت جهانی نمایند طوری‌که همین حالا شرکت طیاره‌سازی بوینگ، هواپیمای نوع ۷۸۷ را در اختیار خطوط هوایی کوانتاس گذاشت که توانست فاصلۀ مدت بیست ساعت را بدون توقف، از نیویارک – امریکا الی سیدنی – آسترالیا طی کند و ضرورتی به هیچ‌یک از میدان‌های نیمه‌راهی نداشته باشد.

ما در سال‌های اخیر تجربه نمودیم که همین فرودگاه بین‌المللی حامد کرزی با همین حالت شکسته و ریخته در همین سال‌های اخیر، قدرت پذیرش اضافه از پنجاه پرواز در یک روز، تنها در ساعاتی که هوا روشن می‌شد، را داشت و طیارات غول‌پیکر قوای هوایی امریکا و ناتو، مسافربری و طیارت کوچک از همین میدان بدون دردسر جدی استفاده نموده است، علاوتا امروز ما میادین کوچک در ساحات فراخ و پهناور ولایات هرات، قندهار و بلخ داریم که گنجایش توسعۀ چندین برابر را دارایند و به مصارف کم‌تر به میادین بزرگ و معیاری بین‌المللی بدل شده می‌توانند.

در چنین شرایط و با در نظر داشت پیشرفت تکنالوژی و اقتصاد ضعیف کشور ما پرسش مطرح می‌شود که آیا نیاز است تا ما دو میلیارد دالر را برای ایجاد فرودگاه جدید سرمایه‌گذاری کنیم؟ درحالی‌که گزینه‌های

امروزی سازی فرودگاه بین‌المللی حامدکرزی، توسعه و بین‌المللی سازی میادین ولایات نظیر بلخ، هرات، قندهار، تجهیز و به‌سازی میادین خوست، غزنی، دایکندی، بامیان، نیمروز، ننگرهار، کندوز، فاریاب و سایر ولایات با معیارهای متفاوت، را داریم.

امید است دولت‌مردان ما به این برنامه، بازنگری کرده و با استفاده از تجارب سایر کشورها، پیش‌نهاد‌های متخصصین بخش‌های سرمایه‌گذاری و هوانوردی، آگاهان امور تکنالوژی هوانوردی طرح بهتر ریخته و میلیون‌ها دالر را بی‌جا حیف‌ومیل نکنند.