در شمارۀ روز دوشنبه ۱۴ حوت روزنامۀ ماندگار، مطلبی در رابطه به فیصلۀ اجلاس روز دوشنبه هفتم ماه حوت شورای وزیران به چاپ رسیده است که نشان می‌دهد تعدادی از هموطنان معنی کار برد لهجه‌های معیاری و واژه های بیگانه را درست درک نکرده، تصور می‌کنند که این اقدام شورای وزیران، بر ضد زبان دری صورت گرفته است.
برای رفع ابهام و خاطرجمعی هموطنان، می‌خواهم در این باره توضیحی داشته باشم.
نگارنده در نخستین جلسۀ مشترک کمیسیون‌های دری و پشتوی معیاری ساختن زبان‌های رسمی اشتراک داشتم و از هدف اصلی این تصمیم آگاهی دارم .
قبل از همه، باید بگویم که زبان دری همان زبانی است که در ایران فارسی و در تاجکستان تاجیکی نامیده می‌شود و همان زبانی است که قرن‌ها پیش دربارهای دهلی و ترکیه عثمانی به آن می‌نازیدند.
پشتو هم همان زبانی است که در این سو و آن سوی دیورند میلیون‌ها نفر به آن گپ می‌زنند و می‌نویسند. هردو زبان در نقاط مختلف کشور تفاوت‌های لهجه‌یی دارند. همان‌گونه که در نقاط مختلف ایران نیز فارسی دری با لهجه‌های متفاوت صحبت می‌شود. چه‌کسی می‌تواند منکر شود که میان لهجه‌های دری ایران، افغانستان و تاجیکستان تفاوت چشم‌گیر و آشکار وجود ندارد و میان پشتوی پشاور و قندهار و حتی ننگرهار نیز تفاوتی بسیار است. هرچند تمام دری زبانان و پشتو زبانان، حین صحبت، همدیگر را می‌فهمند. دربارۀ واژه‌ها بعداً صحبت می‌کنم.
لهجۀ معیاری فارسی‌ دری در ایران، لهجۀ تهران و لهجۀ معیاری در این زبان در افغانستان لهجه کابل است.
اگر میان لهجه‌های تهران و کابل تفاوت نمی‌بود، پس چه ضرورت بود که رادیوهای بی بی سی، صدای امریکا، SBS استرالیا و رادیوی فرانسه برای افغانستان و ایران برنامه‌های جداگانه داشته‌باشند. شاید استدلال شود که برنامه‌های متذکره برای این جداساخته شده اند که در هرکدام اخبار و مطالب طرف علاقه ایران و یا افغانستان را نشر می‌کنند. این درست است؛ اما رعایت لهجه‌های متفاوت این دو کشور دلیل اصلی این جداسازی می‌باشد . اگر کسی باور نمی‌کند می‌تواند از مسوولان این رادیو ها سوال کند.
لهجه زیبای پنجشیر، لهجه شیرین هزاره، هراتی‌ها و لغمانی‌های دری زبان، لهجه‌های متفاوت دری زبانان افغانستان است.
یکی از کج‌فهمی‌ها در رابطه به فیصله شورای وزیران این است که بعضی‌ها گمان برده اندکه شورای وزیران و یا وزارت اطلاعات‌وفرهنگ می‌خواهند لهجه‌های محلی دری را کم بزنند. به صورت قطع چنین قصدی در کارنیست. در تمام دنیا لهجۀ معیاری لهجۀ پایتخت است. در میان انگلیسی‌زبانان نیز برای امریکا لهجۀ واشنگتن و برای انگلستان لهجۀ لندن قبول شده است. در زبان پشتو لهجۀ معیاری همیشه لهجۀ ننگرهار بوده است.
وقتی که می‌گوییم رادیوها و تلویزیون‌های ما باید لهجه‌های معیاری دری و پشتو را داشته باشند، باید هموطنان ما منطق این گفته را درک کنند. برای یک لحظه تصور کنید که صبحی مردم بیدار شوند و تا شام اخبار، گزارش‌ها و برنامه‌ها را از تمام رادیوها و تلویزیون‌ها به لهجۀ یکی از ولایات بشنوند، چه وضعیتی به میان خواهد آمد و چه تصوراتی در اذهان پدیدار خواهند گشت. کاربرد لهجۀ معیاری در رسانه‌های دیداری و شنیداری صرف در اخبار، گزارش‌ها و درصحبت‌های گوینده‌گان این رسانه‌ها مد نظر است، نه این‌که هرکس مجبور ساخته شود که لهجه معیاری را به کار گیرد؛ به گونۀ مثال: هرگاه گزارشگر رسانه با یک برادر هزاره یا لغمانی صحبت می‌کند و چیزی می‌پرسد، آنان می‌توانند با لهجۀ خاص خود پاسخ گویند و مجبور نیستند لهجۀ معیاری داشته باشند. هرکس حین صحبت با لهجۀ خاص خود بهتر احساس راحتی می‌‌کند.

و اما در رابطه به واژه‌ها :
داخل شدن واژه‌ها در یک زبان، از زبان‌های دیگر از قرن‌ها قبل وجود داشته است. داکتر خانلری باری گفته بود که زبانی را به‌کلی پاک و خالص خواندن افسانه‌یی‌ست که خواب می‌‌آورد.
جام شیشه‌یی که با آن آب می‌نوشیم، در ایران «استکان» خوانده می‌شود که روسی است و در افغانستان به آن «گیلاس» می‌گویند که انگلیسی است. زمانی‌که بار اول سماوار از روسیه به ایران و افغانستان وارد شد در هردو کشور همان نام روسی آن (سماوار) قبول شد.
یک وسیلۀ نقلیۀ چهارپا که در مغرب‌زمین اختراع شد و به ایران و افغانستان آمد، در ایران آن‌ را اتومبیل و ماشین می‌گویند و در افغانستان موتر.
و اما در مورد به کار نبردن واژه‌های بیگانه که بیشتر بعضی هموطنان را سراسیمه و نگران ساخته است، فارسی‌ستیزی نیست؛ زیرا وقتی گفته می‌شود که بهتر است در زبان پشتوی ما به عوض «زندان» کلمۀ «جیل» را به‌کار نبرند و عوض «هو»، «جی» نگویند و به‌گونهء افراطی کلمات «اوپریشن» و «هسپتال»، را به‌کار نبرند و «قاضی» را «جج» و «حقوق‌دان» را «لایر» نگویند، کجای این دشمنی با پشتو است؟
بارها خودم شاهد بوده‌‎ام که هرگاه کسی حین صحبت با دکتر رهین، به زبان دری یا پشتو، یک کلمهء انگلیسی را به کار برده، وی با خشم خروشیده و گفته است که این کلمه را در زبان خود داریم، چه ضرور است که انگلیسی آن را به کار می‌بری؟
به‌کار بردن افراطی کلمات عربی؛ مانند: ذکور و اناث، ایاب و ذهاب، اطعمه و اشربه نیز کار درستی نیست؛ زیرا برای تعداد زیادی از کلمات عربی ما واژه‌های زیبا در پشتو و دری داریم. شخصیت‌های علمی دلسوز برای زبان پشتو، لغات جدید هم ساختند تا آن زبان غنامند تر شود.
کلمات نوساخته‌یی‌که بر مبنای زبان‌شناسی و دستور زبان دری ساخته شدند، برای هر دری زبان، پذیرفتنی است.
اما این را باید قبول داشت که تعدادی از واژه‌هایی که در افغانستان کاربرد دارند، برای ایرانی‌ها و تاجیکستانی‌ها قابل درک نیستند و برعکس آن نیز صادق است؛ چنان‌که «نان چاشت» را در ایران، «نهار» و در تاجیکستان «اوقات» می‌گویند. ایرانی‌ها «تمیز» را به معنای «پاک» به کار می‌برند که نادرست است و دری زبانان افغان در عوض «ستره» می‌گویند و یا همان کلمۀ پاک را به کار می‌برند. کسی که در ایران نبوده نمی‌داند که گلابی، سیب‌زمینی و گوجه‌فرنگی بالترتیب «ناک»، کچالو و بادنجان رومی است.
در اخیر می‌خواهم بگویم که تشویش فرهنگیان شناخته شده از آلوده شدن زبان‌های دری و پشتو به وسیلۀ واژه‌های بیگانه قابل درک است.
همچنان پیشنهاد این دسته برای به وجود آمدن فرهنگستان، معقول و پذیرفتنی است. کمیسیون‌هایی که در وزارت اطلاعات‌وفرهنگ با شرکت زبان‌شناسان اکادمی علوم، پوهنتون (دانشگاه) کابل و وزارت معارف به وجود آمده است، می‌تواند هسته‌یی برای تشکیل فرهنگستان‌های دری و پشتو باشد که درآن اشخاص خبیر و زبان‌شناسان دلسوز به زبان‌های دری و پشتو، عضویت خواهند داشت.