بخش نخست/

نویسنده: هاروی بی. فاین بام
مترجم: نوذر نظری
جهانی‌شدن یک سیستم فراگیر بین‌المللی است که سیاست داخلی و روابط خارجی هر کشور واقعی را تشکیل می‌دهد. این سیستم شامل تعامل بی‌قیدوشرط بازارها، دولت ملت‌ها و فناوری‌ها در سطحی است که هرگز قبلاً شاهد آن نبوده‌ایم و به شیوه‌یی است که افراد، شرکت‌ها و دولت ملت‌ها در کل دنیا را قادر می‌سازد که نسبت به گذشته بیش‌تر، سریع‌تر، عمیق‌تر و آسان‌تر به همدیگر متصل شوند و به شیوه‌یی به این هدف نایل آیند که منجر به عقب‌زنی قوی کسانی شود که به صورت وحشیانه‌یی عقب نگه داشته شده‌اند. ما باید از عصر چه اندازه موشک شما بزرگ است، به عصر مودمِ شما چه‌قدر سریع است عبور کنیم؛ ما باید از عصر طیفی از ایدیولوژی‌های اقتصادی به عصر انتخاب بین درخت بازار آزاد و ورود آن به کوریای شمالی، یکی را انتخاب کنیم.»

بازارهای بین‌المللی
پایان جنگ دوم جهانی، مرحله‌یی را برای ایجاد تغییرات بنیادی اقتصادی، سیاسی و فرهنگی در دنیا فراهم ساخت؛ اگرچه تقریباً نیم‌قرن طول کشید تا این تغییرات به‌وقوع پیوستند. در غرب، ملیت‌گرایی فرهنگی، سیاسی و اقتصادی از اعتبار افتاد. در سمتی دیگر در جهانِ در حال توسعه، چه کشورهای تازه ظهور یافتۀ ناشی از سیطرۀ استعمار یا کشورهای استقلال‌یافتۀ قدیمی، ملی‌گرایی در تمام اشکال مختلفش گسترش یافت و تشدید شد. در کشورهای در حال توسعۀ مذکور، دولت‌ها به جمع کثیری از نظارت‌ها، مقررات و سیاست‌های توسعه‌یی متوسل شدند که از صنعتی کردن به سمت مدیریت دولت و محدود کردن تجارت و سرمایه‌گذاری بین‌المللی توسط آن حمایت می‌کرد. به علاوه، بخش بزرگی از جهان با جوامع باز غربی و سیاست‌های سرمایه‌گذاری و تجاری ترجیحی این بخش از دنیا مشارکت کرد.
برنامه‌های اقتصادی متمرکز دولتی در حوزۀ شوروی، سرزمین اصلی چین و جاهای دیگر مستقر شدند. در این کشورها تکثرگرایی سیاسی به‌طور سیستماتیک حذف گردید و واردات فرهنگی تحت نظارت درآمدند یا به حداقل میزان خود رسیدند، در حالی که صادرات فرهنگی تحت کنترل اهداف توسعه‌گرایانۀ سیاسی درآمدند. با وجود این عوامل، ایالات متحده توانست با استفاده از تفوق و نفوذ صنعتی خود و با حمایت صندوق بین‌المللی پول و بانک جهانی، یک اقتصاد جهانی را با حذف کلی مرزهای تجاری و سرمایه‌گذاری، در کنار بازارهای آزاد ایجاد کند.
اگر چه فرایند آزادسازی تجاری که توسط کشورهای توسعه‌یافتۀ صنعتی به‌راه افتاد، طولانی‌مدت، اغلب پرزحمت و مملو از تناقضات بود، با این حال از طریق دوره‌های متوالی مذاکرات هشت‌گانه که موافقت‌نامۀ عمومی تعرفه و تجارت (GATT) را دربر می‌گرفت و در سازمان تجارت جهانی (WTO) به اوج خود رسید، ادامه یافت. مبادلۀ کالاها و خدمات که به سرعت بالا رفتند، موجب خلق سطوحی از ثروت و امیدواری برای بخشی از جهان شد که تا آن زمان ناشناخته بود. در کنار شبکۀ سازمانی که ابتدا توسط GATT و سپس توسط WTO فراهم شد، ترتیبات منطقه‌یی مانند آن‌چه که در اتحادیۀ اروپایی و بازار عمومی جنوبی امریکای لاتین موسوم به مرکوسور رخ داد، تبدیل به منادیان توسعۀ اقتصاد جهانی شدند.
از سال‌های دهۀ ۱۹۸۰ هم کشورهای در حال توسعه به سمت نوعی از سیاست‌های بازارمحوری که کشورهای توسعه‌یافته با آن روبه‌رو بودند، گرایش یافتند. فرو ریختنِ کمونیسم بعد از سال ۱۹۸۹ هم گرایش به این سیستم را در کشورهای اروپای شرقی و مرکزی افزایش داد. در طول یک دهه یا بیش از آن، یک تغییر در سیاست اقتصادی چین رخ داد که به‌طور پیوسته بخش بزرگی از آسیا را برای ایفای نقش روزافزون در بازارهای جهانی مهیا ساخت.
در بعد اقتصادی، افزایش عظیمی در حجم تجارت که دست به دست شاهد تغییرات عمده در سازمان‌دهی تولید اقتصادی بود، رخ داد. با حذف مرزهایی که سر راه تجارت وجود داشتند و نیز تغییرات فناوری که به طور چشم‌گیری حمل و نقل و ارتباطات را تسهیل نمودند، شرکت‌ها توانستند همۀ سطوح تولید را در مناطقی مستقر سازند که هزینه‌های عامل در ارزان‌ترین شکل قرار داشتند و به آنان اجازه می‌داد فروش محصولات نهایی را در سودمندترین بازارها به انجام برسانند. این توسعۀ تجاری در کنار تعامل جغرافیایی فرایند تولید، منجر به ظهور بخش بزرگی از فرایندی شد که به جهانی‌شدن مشهور است.
هم‌چنان که «مارگارت ویسزومیرسکی» خاطرنشان می‌سازد «جهانی‌شدن فرایندی است که در کارها و شغل‌ها صورت می‌گیرد».
از نظر اقتصادی، جهانی‌شدن به‌طور متفاوت به عنوان فرایندی مد نظر قرار می‌گیرد که از طریق آن تجارت به درون بازارهای جهانی گسترش می‌یابد یا به تعامل روزافزون بازارهای جهانی و بسته‌بندی مراحل متفاوت تولید به مناطقی که مزایای رقابتی را دارند، یا به طور کلی به فرایند استقلال روزافزون تجارت و سیستم‌های مالی، اطلاق می‌شود.
از نظر فنی بین‌المللی شدن ارتباطات، رسانه‌ها و سیستم‌های پخش و ارسال اطلاعات، اقتصاد جهانی را هدایت و حمایت می‌کند. شرکت‌های ارتباطی فراملی و رسانه‌های چندملیتی از فناوری‌های بی‌سیم، فایبر نوری و وب‌سایتی به منظور مدیریت و بازاریابی محصولات خود در سطح جهانی استفاده می‌کنند. انترنت و فعالیت‌های مرتبط با آن، دست‌یابی به اطلاعات را نسبت به گذشته آسان‌تر و سریع‌تر ساخته‌اند و فناوری با گام‌های سریع پیش می‌رود.