بحش چهارم/

خلاقیت
خلاقیت یعنی توانایی خلق چیزی نو، آفریدن ایده و فکری متفاوت از آن‌چه تا به حال بوده، ایجاد سبک یا روشی جدید برای یک هدف، یا به تعبیری نگاه کردن متفاوت به مسأله و رسیدن به یک راه‌حل جدید.
موانع خلاقیت:
ـ اشتباه کردن ممنوع
ـ دلیل آوردن برای همه چیز
ـ کنترل بیش از حد
ـ جست‌وجوی امنیت
ـ کلیشه ساختن
ـ تنها یک پاسخ صحیح وجود دارد
ـ تلاش بیش از حد برای منطقی بودن
ـ پیروی کورکورانه از قواعد
ـ عادت زده‌گی
ـ عدم تمایل به روابط اجتماعی
ـ عدم تمرکز ذهنی
ـ عدم اعتماد به نفس
ـ منفی‌نگری نسبت به خود و جامعه
ـ فرآیند ایجاد خلاقیت در سازمان
فرایند ایجاد نهادینه کردن خلاقیت در سازمان شامل مراحل زیر است:
ـ ایجاد سیستمی در سازمان که با تغییر نگرش و نوع تفکر کارکنان سازمان، آن‌ها را از جمود فکری و محافظه‌کاری خارج کرده و با پرورش قدرت خلاقۀ افراد، آن‌ها را به کارکنان خلاق و هوشمند، تبدیل می‌کند.
ـ برطرف کردنِ موانع بروز خلاقیت در سازمان
ـ ایجاد سیستم‌هایی برای ظهور ایده‌های خلاق، جمع‌آوری، گزینش و استفادۀ مناسب از آن‌ها در سازمان.
خلاق‌سازی کارکنان
برای خلاق‌سازی کارکنان می‌توان از عوامل و اهرم‌هایی نظیر افزایش انگیزۀ کارکنان به پاداش‌ها مادی و معنوی، تحریک عواطف و احساسات، مطرح کردن نیازهای سازمان نظیر بیان شکست‌ها و موفقیت‌ها، تشویق روحیۀ پرسشگری، تحریک و تشویق حس رقابت، تفویض قدرت، ترویج روحیۀ دانش‌دوستی و تشویق افراد به مطالعه و … استفاده کرد. این نکته را باید در نظر داشت که «مدیران سازمان‌ها و مؤسسات باید بر این نکته واقف باشند که به منظور پرورش خلاقیت در کارکنان تحت نظارت خود نمی‌توانند از رویه‌یی یک‌سان و واحد برای همه بهره برند؛ اصولاً محیط مناسب برای پرورش خلاقیت تلقی فردی با دیگر افراد متفاوت است، آن‌چه برای یک فرد، محیط پرورش‌دهندۀ خلاقیت تلقی می‌شود، ممکن است برای دیگر سرکوب‌کنندۀ خلاقیت و نوآوری به شمار آید. مثلاً، بعضی افراد در محیط آرام و امن خلاق‌تر می‌باشند و بعضی دیگر در محیط‌هایی که تحریک مداوم دریافت کنند.
رفع موانع خلاقیت
به‌رغم این‌که بسیاری از مدیران، از لزوم ایجاد خلاقیت در سازمان خود مطلع‌اند و به اهمیت این امر پی برده‌اند، با این حال بررسی بسیاری از سازمان‌ها نشان می‌دهد که آن‌ها با وجود بهره‌گیری از کارکنان خلاق از تبلور عینی آن در سازمان عاجزند و نمی‌توانند آن را در محصولات شرکت بروز دهند. بسیاری از این مشکلات به وجود مشکلاتی در سازمان برمی‌گردد که مانع چنین تحولی در سازمان می‌شود، برخی از موانع بروز خلاقیت در سازمان به شرح زیر است که باید در رفع یا کمرنگ کردنِ تأثیر آن کوشید:
بروکراسی اداری: گذراندن افراد از چند سطح سازمانی مختلف پیش از طرح ایده به دلیل ساختار و فرهنگ خشک و غیرمنعطف حاکم بر سازمان، از موانع بروز خلاقیت در سازمان است.
احساس عدم نیاز به خلاقیت در سازمان: محیط باثبات، عدم وجود رقابت، عدم تلاطم‌های محیطی و قبول کیفیت پایین محصولات سازمان به‌ویژه در سازمان‌های دولتی از عوامل تضعیف‌کنندۀ خلاقیت در سازمان است.