دربار بخارا، با بیماری امیر نوح بن منصور سامانی، روزهای آشفته‌یی را می‌گذراند؛ مرضی که بهترین پزشکان نیز از درمانش عاجز مانده بودند. عضلات و اندام امیر، چنان سفت شده بود که توانایی هیچ حرکتی نداشت و او در بستر این بیماری، درد می‌کشید.
خبر بیماری امیر در شهر پیچیده بود و مردم می‌دانستند کاخ پادشاه سامانی، هر روز شاهد تجمع بهترین پزشکان کشور برای مداوای امیر است، ولی هیچ یک از این گروه‌های پزشکی نتوانسته بود برای درمان امیر، کاری از پیش بَرد!
روزها از پی هم می‌گذشت و امیر هم‌چنان درد می‌کشید. درباریان، نگران و پریشان، دیگر راه چاره‌یی به فکرشان نمی‌رسید و مانده بودند که چه باید کرد.
سرانجام، جوانکی هفده – هجده‌ساله که با هزار جد و جهد، خود را به داخل قصر رسانده بود، از میان طبیبان برخاست و گفت: من می‌توانم امیر را درمان کنم!
پزشکان پیر و حاذق و درباریان، خندۀشان گرفته بود، ولی امتحانش که ضرر نداشت! پس پیشنهاد جوانکِ جسور را پذیرفتند.
جوانک بعد از معاینۀ دقیق امیر، خواست که حوضچۀ حویلی را پر از لرزماهی کنند! حاضران با تعجب ، منتظر بودند تا ببینند نتیجه چه خواهد شد. بعد از آماده شدن حوضچه، نسخۀ بعدی جوانک همه را متعجب کرد؛ او امیر را لخت کرد و داخل یک قفس چوبین، میان حوض پر از لرزماهی قرار داد! و بعد…. معلوم است دیگر؛ در میان شگفتی همه‌گان، گرفتگی عضلات امیر بهبود یافت و امیر بار دیگر با لبی خندان بر تخت پادشاهی نشست. اما می‌دانید چه‌گونه؟
لرزماهی قابلیت تولید سی ولت الکتریسته را دارد. براثر برخورد این الکتریسته با جسم بیمار، گرفتگی و سختی عضلات برطرف می‌شود. این گونه بود که امیر از چنگال آن بیماری نجات یافت. امیر پس از بهبود، از جوانک خواست که برای خود پاداشی پیشنهاد دهد جوانک، پاداشش را این گونه درخواست کرد: اجازه دهید در مطالعۀ کتاب‌های کتابخانۀ امیر، آزاد باشم.
می‌دانم که همه مشتاقید بدانید که جوانک اهل مطالعه، که هزار سال پیش از کشف روش درمان با برق، و حتا پیش از اختراع الکتریسته، به وجود و خواص الکتریسته پی برده بود، کیست؟ این پزشک هجده ساله، کسی نبود جز ابوعلی سینای بلخی! آری؛ بوعلی سینا، ابن سینا یا پور سینا.
ابوعلی سینا، دانشمند، فیلسوف و طبیب معروف، پسر عبدالله، سال ۳۷۰ هـ . ق برابر با ۹۸۰ م به دنیا آمد. در برخی منابع، نام کامل او را این گونه نوشته‌اند: حجت الحق، شرف الملک، شیخ الرییس، ابوعلی، حسین بن عبدالله بن حسن بن علی سینا البخاری.
با توجه به هوش و استعداد سرشارش، در سایۀ حمایت پدر، از همان آغاز کودکی شروع به آموختن کرد و در ده ساله‌‌گی حافظ قرآن شد. کم کم در فقه، حساب، منطق، فلکیات، علوم طبیعی و ماوراء الطبیعه، فلسفه و… تبحر یافت و همۀ استادان خود را از حیرت و شگفتی انگشت به دهان کرد. در شانزده ساله‌گی به طبابت علاقه‌مند شد و در این وادی نیز از دیگران پیشی گرفت. او نخستین دانشمندی است که کتاب‌هایی جامع و منظم در باب فلسفه نوشته است؛ از میان این کتاب‌ها می‌توان به کتاب شفا که دایره المعارف فلسفی است و نیز نجات، اشارات و تنبیهات و… اشاره کرد.
و نیز در زمینۀ تربیت و بهداشت کودکان، نخستین نوشته‌ها از آن اوست؛ از جمله کتاب تدابیرالمنازل و کتاب قانون (فن سوم) و مقاله‌یی در کتاب شفا به این موضوع پرداخته است.
ابوعلی سینا در زمینۀ ریاضیات، طبیعیات و… کتاب‌های بسیاری نوشته، ولی مهم‌ترین کتاب وی که تا قرن هفدهم، در سراسر اروپا، معتبرترین کتاب طبی شناخته می‌شد و یکی از منابع درسی در بهترین دانشگاه‌های آن‌جا بود. کتاب قانون است که دایره المعارف جامع طبی به شمار می‌آید.
کتاب قانون در پنج جلد، بر اساس منطق و دلیل، به موشکافی بیماری‌ها و راه‌های درمان آن‌ها پرداخته است. جالب است که بدانید یک نسخه از این کتاب، به زبان لاتین، در مخزن کتاب‌های نفیس کتاب‌خانۀ مرکز علوم درمانی دانشگاه تگزاس در سن آنتونیو نگهداری می‌شود.
و جالب‌تر آن‌که بوعلی سینا به همراه فارابی، از بنیان‌گذاران نخستین پایه‌های دانش هماهنگی (هارمونی) در موسیقی بوده است. او شعر نیز می‌سروده:
دل گرچه درین بادیه بسیار شتافت
یک موی ندانست ولی موی شکافت
اندر دل من هزار خورشید بتافت
آخر به کمال ذره‌یی راه نیافت
ابن سینا بسیار مطالعه می‌کرد و همیشه تا دیروقت بیدار بود. در مطالعه و فهمیدن، آن‌قدر جدی بودکه از مطالعۀ چهل‌بارۀ کتابی، برای درست فهمیدن آن، دریغ نمی‌کرد. با وجود تمامی مشکلاتی که در زمان خود داشت، از جمله آن‌که به او لقب ملحد و کافر داده بودند و….، توانست بیش از ۴۵۰ جلد کتاب بنویسد. او شاگردانی چون بهمن‌یار بن مرزبان، ابوعبیدالله بن عبد واحد بن محمد جوزانی، ابوعبدالله محمد بن احمد معصومی، ابومنصور طاهر اصفهانی و… که هر کدام از نوابغ زمان خود بودند، پرورش داد.
این بزرگ‌مرد ایران‌زمین که فخر تمام فارسی‌زبانان جهان شمرده می‌شود، سرانجام در سال ۴۲۸ هـ ق دیده از جهان فرو بست. اگر روزی گذر شما به شهر همدان و مزار وی افتاد، از جانب ما نیز به روح این دانشمند پُرتلاش فاتحه‌یی بفرستید.