بخش سوم و پایانی/

نظریۀ دیگری که در خصوص نیازهای انسان وجود دارد، نظریۀ پارسی است که تا حدودی صبغۀ فلسفی نیز دارد. در این نظریه انسان‌ها سه مرحله نیاز دارند:
الف) نیاز به زیستن: که شامل حداقل لوازمی می‌شود که انسان برای زنده ماندن بدان محتاج است و در واقع نیازهای طبقۀ اول و دوم هرمِ نیازهای آبراهام مزلو در این مرحله قرار می‌گیرد.
ب) نیاز به هستن: که خود شامل سه بخش است که عبارت‌اند از:
۱ـ نیازهای زیستی ولی با این تفاوت با مرحلۀ قبل که از سطح نیازهای ابتدایی لازم برای زنده ماندن، فراتر آمده و زیادخواهانه‌تر و جاه‌طلبانه‌تر، اعم از کیفی و کمی، شده است؛
۲ـ نیازهای طبقه سه و چهار و پنجم و ششم هرم مزلو که شامل نیاز به احترام، نیاز به خود شکوفایی، نیاز به دانستن و فهمیدن و نیازهای زیبایی‌شناختی می‌شود؛
۳ـ نیازهای جنسی: متأسفانه همان‌طور که بیان شد، مزلو در هرم نیازهای خود جایگاهی مستقل و درخور برای نیازهای جنسی در نظر نگرفته است؛ در حالی که نیازهای جنسی یکی از مهم‌ترین نیازهای آدمی است که اگر درست و دقیق تأمین نشود، می‌تواند بقیۀ نیازها را تحت‌الشعاع خود قرار دهد. نیازهای جنسی را باید مهم‌ترین نیاز مرحلۀ دوم، یعنی مرحلۀ نیاز به هستن، تلقی کرد.
ج) نیاز به «چیستن»: که این نیاز از سنخ نیازهای قبلی نیست، بلکه نوع رویکرد انسان‌ها در راستای تأمین نیاز به هستن را شامل می‌شود. در واقع در این مرحله انسان‌ها در جهت‌گیری خود برای تأمین نیاز به هستن که شامل نیازهای زیستی فراتر از مرحلۀ اول و نیز نیازهای طبقه سوم و چهارم و پنجم مزلو و مهم‌تر از همه نیازهای جنسی هستند، می‌کوشند به گونه‌یی این نیازها را برآورد که او را در برابر دیگران متشخص سازد؛ به عبارت دیگر این نیاز را می‌توان نیاز به تشخص نامید.
دیگر نظریه‌یی که در باب نیازهای انسان وجود دارد، متعلق به استاد مرتضی مطهری است. او در کتاب‌های مختلفی از جمله مجموعه جهان‌بینی اسلامی، تعلیم و تربیت، فطرت، تکامل اجتماعی انسان و… به مسالۀ نیازهای انسان پرداخته و معتقد است که اگر نیازهای انسان به خوبی و درستی شناخته و ارضا شوند، سلامت و تعالی انسان به وجود می‌آید. استاد مطهری می‌گوید: «نیازها بر دو گونه است: نیازهای اولی و نیازهای ثانوی. نیازمندی‌های اولی از عمق ساختمان جسمی و روحی بشر و از طبیعت زنده‌گی اجتماعی سرچشمه می‌گیرد. تا انسان، انسان است و تا زنده‌گی وی زنده‌گی اجتماعی است، آن نوع نیازمندی‌ها هست. این نیازمندی‌ها یا جسمی است یا روحی و یا اجتماعی. نیازمندی‌های جسمی از قبیل نیازمندی به خوراک، پوشاک، مسکن، همسر و غیره، نیازمندی‌های روحی از قبیل علم، زیبایی، نیکی، پرستش، احترام و تربیت، نیازمندی‌های اجتماعی از قبیل معاشرت، مبادله، تعاون، عدالت، آزادی و مساوات». ایشان سپس در مقام تبیین نیازهای ثانوی می نویسد: «نیازمندی به انواع آلات و وسایل زنده‌گی که در عصر و زمانی با عصر و زمانِ دیگر فرق می‌کند، از این نوع است». اگر چه تبیین استاد مطهری در خصوص نیازمندی‌های ثانویه کمی مبهم است، اما با توجه به مبانی فکری ایشان می‌توان چنین دانست که ایشان نیازهای اولیه که به سه بخش جسمی و روحی و اجتماعی تقسیم کردند، در ذات خود و در وجود خود نیازهایی ثابت می‌دانند که فارغ از هر زمان و مکانی وجود دارد؛ ولی نوع ارضای این نیازها و چه‌گونه‌گی برآورده شدنِ آن‌ها توسط آدمی، بسته به شرایط هر زمان دارد که از نظر مطهری می‌شود نیازهای ثانویه. در واقع بهتر بگوییم ایشان نیازهای آدمی را سه دسته می‌داند: جسمی، روحی و اجتماعی؛ ولی نوع ارضای آن‌ها را دارای دو مرحله می‌داند.
منبع: آفتاب