دیوبند و دیوبندیت

گزارشگر:عزیز احمـد حنیف/ یک شنبه 8 دلو 1396 - ۰۷ دلو ۱۳۹۶

پاره‌یی از باورهای دیوبندیت
یک: سفر به قصد زیارت مرقد مطهرِ پیامبر صلی‌الله علیه وسلم
mandegar-3دیوبندیت، سفر با تحملِ مشقت و بذل جان و مال به قصد زیارت روضۀ مطهر پیامبر اکرم صلی‌الله علیه وسلم را مشروع، افضل و نزدیک به واجبات می‌داند و انکار از آن را گستاخی به شأن آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم می‌پندارد و در این راستا به حدیثی از امام طبرانی و فتوای ابن همام شارح هدایه و همچنان نورالدین عبدالرحمان جامی استدلال می‌کند که سفر جداگانه‌یی غیر از حج را به مرقد مطهر آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم انجام داده است و بر اندیشۀ سلفیت که شَّد رحال به مسجد آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم را مشروع و به قصد مزار مبارک رسول‌الله صلی الله علیه وسلم را غیرمشروع می‌داند، خُرده گرفته و آن را مردود می‌پندارد.
مولانا خلیل‌احمد سهارنپوری می‌گوید: «به عقیدۀ ما و مشایخ ما، زیارت مرقد مطهر سیدالمرسلین صلی‌الله‌ علیه‌ وسلم – روحم به فدایش باد – از بزرگ‌ترین قربت‌ها و از مهم‌ترین ثواب‌ها و مؤثرترین وسیله برای دست‌یابی به درجاتِ بلند و حتا امری نزدیک به درجۀ واجبات می‌باشد؛ ولو این‌که برای رسیدن به آن، جز شدِّ رحال (تحمل مشقت‌های سفر) و بذل جان و مال، چاره‌یی نباشد. در موقع مسافرت هم باید نیت زیارتِ آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم را بکند و در ضمن آن، زیارت مسجد آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم و سایر اماکن متبرکه و مشاهد شریفه را نیز بکند، بلکه اولویت در آن است که ابن همام (رح) شارح هدایه گفته است و آن این‌که باید زایر در موقع مسافرت، نیت را صرفاً برای زیارت مرقد مطهر آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم خالص کند و در آن‌جا حاضر شود، سپس چون در آن‌جا حضور می‌یابد، زیارت مسجد نبوی شریف خود حاصل می‌گردد؛ زیرا در این صورت تعظیم و اجلال مزید آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم وجود دارد و با این فرمودۀ آن حضرت صلی‌الله علیه وسلم مطابقت دارد که «هرکس که به زیارت من بیاید، درحالی‌که جز زیارت من هیچ غرض دیگری او را بدین امر وانداشته باشد، بر من ثابت می‌گردد که روز قیامت برای او شفاعت کنم». (۸، ص۳۳)
علمای دیوبند بدین باورند که شرف و منزلتی که به مسجد آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم نصیب گردیده است، به‌خاطر مرقد مطهر ایشان است که در کنار آن موقعیت دارد. به باور علمای دیوبند، همان قسمتی از زمین که بر بدن شریف و مبارک رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم تماس کرده است، نسبت به کعبه و عرش و کرسی نیز برتری دارد. (۸، ص۳۴)
ادبگاهی‌ست زیر آسمان از عرش نازک‌تر
نفس گم‌کرده می‌آید جنید و بایزید این‌جا.

دو: توسل به پیامبران و صالحان
به باور علمای دیوبند، توسل به انبیاء و صالحان در دعاها، هم در زنده‌گی و هم بعد از مرگ جایز است؛ به دلیل این‌که فضیلت و برتری‌یی که ایشان نزد خداوند در زنده‌گی دارند، بعد از مرگ نیز بر حالِ خود است و هیچ چیزی از آن کاسته نمی‌شود.
مولانا خلیل احمد سهارنپوری می‌گوید: «نزد ما و مشایخ ما، توسل به انبیا علیهم السلام و صلحا و اولیا و شهدا و صدیقان در دعاها، چه در حال حیاتِ آنان و چه بعد از وفاتِ ایشان به این طریق جایز است که گفته شود: «پروردگارا! من به‌سوی تو به فلان بزرگوار توسُّل می‌کنم که دعایم را مستجاب و حاجتم را برآری» و یا مشابه این، کلماتی دیگر بگوید. چنان‌چه شیخ و آقای ما، سید محمد اسحاق دهلوی ثم‌المکی بدان تصریح فرموده و سپس آن را شیخ و مولای ما، رشید احمد گنگوهی رحمه‌الله در مجموعۀ فتاوایش بیان داشته است». (۸، ص۳۷)
به تأیید اندیشۀ دیوبندیت در باب توسل، از اسحاق مروزی نقل شده که گفته است: امام احمد به من وصیت کرد: «وقتی روضۀ نبی اکرم صلی‌الله علیه وسلم را زیارت کردی، پس از درود و سلام، با توسل به رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم از خداوند حاجت خود را بخواه. (۱، ج۱۵، ص۳۲۷)
همان‌طور، امام شاه ولی‌الله دهلوی نیز متذکر شده است که «از آداب دعا، تقدیم ثنا بر خداوند متعال و توسل به نبی اکرم صلی‌الله علیه وسلم است تا دعا قبول شود». (۶، ج۲، ص۶)

سه: حیات آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم
علمای دیوبند بدین نظر اند که رسول اکرم صلی‌الله علیه وسلم در روضۀ مبارک زنده است و حیاتش مانند حیات دنیوی اما به‌دور از تکلیف و از نوع مخصوصِ آن است. «به عقیدۀ ما و مشایخ ما، آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم در مرقد مطهر خویش زنده است و حیاتش مشابه حیات دنیوی است؛ بدون آن‌که مکلف باشد. و این نوع حیات، مخصوص به آن‌حضرت و تمام انبیا علیهم‌السلام و شهدا می‌باشد و از نوع حیات برزخی که عامۀ مسلمانان و بلکه همۀ مردم را حاصل است، نیست؛ چنان‌که علامه سیوطی در کتابش «نبأ الأزکیاء» تنصیص و تصریح نموده است. وی به نقل از شیخ تقی‌الدین سبکی (رح) گفته است: حیات انبیا و شهدا در قبرهای‌شان همانند حیات دنیوی‌شان است و دلیل بر آن، نماز خواندن حضرت موسی علیه‌السلام در قبرش می‌باشد چنان‌که در حدیث وارد شده است؛ زیرا برای ادای نماز، احتیاج به جسم زنده است. (۸، ص۳۸)
در حدیثی امام مسلم از حضرت انس (رض) روایت نموده است که رسول‌الله صلی‌الله علیه وسلم فرموند: «هنگامی‌که در شب معراج از نزد قبر حضرت موسی علیه‌السلام که در شنزار سرخ‌رنگی بود گذشتم، ایشان در قبرِشان مصروف نماز خواندن بودند». (۱۴ب۴۲، ش۲۳۷۵)

چهار: توجه به سوی مرقد پیامبر صلی‌الله علیه وسلم به هنگام دعا در حرم مدینه
علمای دیوبند بدین نظر اند که دعا کردن به نزد مرقد پاک رسول اکرم صلی‌الله علیه وسلم به گونه‌یی که روی به جانب روضۀ مبارک و پشت به‌سوی قبله قرار گیرد، با وجود آن‌که میان علمای احناف مختلف فیه است اما نظریۀ راجح و افضل این است که وقتی به آن‌حضرت صلی‌الله علیه وسلم سلام می‌کنی، در دعا کردن نیز ایجاب می‌کند که روی خود را از چهرۀ مبارک ایشان برنگردانی؛ این امر خلاف ادب نه، بلکه کمال ادب است. (فأینما تولوا فثم وجه الله)
مولانا خلیل‌احمد سهارنپوری بعد از این‌که اختلاف میان علمای احناف را در این زمینه نقل می‌کند، علاوه می‌نماید: «مختار و پسندیده آن است که زایر به هنگام زیارت، روبه‌روی چهرۀ انور رسول خدا صلی‌الله علیه وسلم بایستد و همین روش نزد ما معتبر است و عمل ما و مشایخِ ما بر همین طریق می‌باشد». (۸ص۴۱)

اشتراک گذاري با دوستان :

Comments are closed.