از حدودِ یک‌هزار و هشت‌صد آبدۀ تاریخی کشور، تقریباً نیمِ آن‌ها در هرات واقع شده‌اند. تخریب و ویرانیِ این سرمایه‌های ملی از حدود یک قرن قبل با حملۀ روسیۀ تزاری به مصلی هرات آغاز شد و با تجاوز دومِ روس‌ها در سال ۱۳۵۷ ادامه یافت و تا اکنون نیز این روند ادامه دارد. آن‌چه در جریان جنگ با روس‌ها و جنگ‌های داخلی اتفاق افتاد، ناگوار بود اما ناگوارتر از آن، عدم توجه حکومت‌ در هفده سالِ اخیر به هرات نسبت به هر ولایتِ دیگرِ آسیب‌دیده بوده است.

جای تعجب این‌جاست که تشکیل آمریت‌های حفظ آبدات تاریخی در تمام ولایاتِ کشور یکسان است؛ یعنی این‌که هرات با داشتن بیش از هشت‌صد آبده، غزنی و بامیان با داشتن ده‌ها آبدۀ تاریخی برابرند با ولایاتی همانندِ خوست، بغلان و… که شاید به شمار انگشتانِ یک دست میراث فرهنگی در این ولایات وجود نداشته باشد.

 مزارشریف، قندوز، غور و نیمروز نیز در این آتشِ بی‌توجهی و عدم احساس در مقابل تاریخ و تمدنِ کهنِ این سرزمین سوخته‌اند. عدم ثبت هرات به‌دلیل کم‌کاری و عدم مسوولیت‌پذیریِ دولت به‌خصوص ادارۀ محلی وقت در سازمان یونسکو، جفایی نابخشودنی‌ست که مردم و تاریخ هرات فراموش نخواهند کرد.

بر اساس تحقیقی که از جانب انجمن حمایت از میراث‌های فرهنگی هرات انجام شده، بیش از نصف آبدات تاریخی هرات ویران، غصب و یا در حال از بین رفتن اند و ریاست اطلاعات و فرهنگِ هرات چنان به خواب فرو رفته که گویا هیچ مسوولیتی در این باب ندارد. این ریاست با کمالِ خون‌سردی نظاره‌گر اوضاع بوده و حتا در حد یک برنامۀ آگاهی‎‌دهی، انسجام دادنِ نهادهای حمایت‌کننده و جلب توجه کرسی‌نشینان مرکز و مؤسسات خارجی، قدمِ عملی برنداشته است.

اگر انسان‌های دل‌سوز و باورمند به حفظ ارزش‌های دینی و فرهنگی در سکتور خصوصی به مرمتِ مسجد جامع بزرگ هرات اقدام نمی‌کردند، تا حالا این پنجمین مسجد بزرگ و تاریخی جهان اسلام نیز از بین رفته بود.

دیوار قدیمی شهر در قسمت مقابل مارکیت احراری تراشیده شده و مارکیت شده است و قسمت‌های زیادی از برج و بارۀ شهزاده‌ها تراشیده و غصب شده‌اند. اراضی ارزشمند مقبرۀ امام فخرالدین رازی در زمان آقای کرزی غصب و چندین تعمیر اعمار شده و برج خاکستر در حال فنا می‌باشد.

جناب رییس‌جمهور غنی  در زمان کمپاین خویش قول‌های فراوانی مبنی بر حمایتِ آبدات دادند و جنرال صاحب دوستم در همان زمان در تالار مولانای هرات در حضور هزارها نفر وعدۀ کمک‌ سه‌صدهزار دالری جهت بازسازی مسجد جامع بزرگ سپردند که بعداً مشخص شد که وعدۀ سرخرمن و شعار انتخاباتی‌یی بیش نبوده است.

حدود هفت سال قبل تلویزیون «ترقی» برنامه‌یی را تحت عنوان «کهندژ» در بیش از پنجاه قسمت ثبت و پخش کرد و حدود صد آبدۀ تاریخی را به تصویر کشید که مجری آن برنامه فعلاً کارمند ریاست اطلاعات و فرهنگ می‌باشد. وقتی تصاویر آن‌زمانِ آبده‌ها با وضعیت فعلیِ آن‌ها مقایسه شود، قلب هر انسانِ بااحساسی به درد می‌آید. این وضع، تا حد زیادی نشان‌دهندۀ کم‌کاری، عدم مسوولیت‌پذیری و بی‌تفاوتیِ ادارات محلی هرات در قبالِ موضوع است.

شایان  ذکر است که در این اواخر ۱.۲ میلیون دالر برای آثار تاریخی هرات از جانب ریاست‌جمهوری  تخصیص داده شده که این مبلغ حتا دو درصد هزینۀ قابل نیاز را تأمین نمی‌کند و از جانب دیگر، طبق حکم رییس‌جمهور باید آبدات تاریخی به شهرداری سپرده شود ولی به دلایلی که خود بهتر می‌دانند، ریاست اطلاعات و فرهنگ حاضر به تسلیمی آبدات به ریاست شهرداری در طول یک سال اخیر نشده است.