بخش چهل‌و هفتم/

۴٫ تحصیلات مخاطبان: سطح تحصیلات و دانش عمومی شرکت‎کننده‎گان در سخنرانی شما چقدر است؟ اغلب آن‎ها در چه رشته‎هایی تحصیل کرده‎اند؟ اگر سطح دانش آن‎ها متوسط و پایین‎تر از آن است، باید در انتخابِ واژه‎ها و متن‎ها دقت کنید تا ساده‎ترین و قابل درک‎ترین آن‎ها را انتخاب کنید. اگر از اصطلاحات و مثال‎های پیچیده و تخصصی استفاده کنید، مخاطبانِ شما تصور خواهند کرد که صحبت‌های‌تان به درد آن‎ها نمی‎خورد. همچنین پرسش‎های احتمالی برای سطوح مختلف دانشی، متفاوت خواهند بود. بنابراین بسیار مهم است که از میانگین سطح تحصیلاتِ آن‎ها اطلاعات کافی داشته باشید.
دانستن تحصیلات مخاطبان، اطلاعات خوبی در اختیار ما قرار می‎دهد؛ مثلاً: وقتی در جمعی سخن می‎گوییم که میانگین تحصیلات، بالاتر از فوق لیسانس است، قطعاً می‎بایست صحبت‎های ما پایه‎های علمی محکمی داشته باشد و برای صحبت‎هایی که می‎کنیم دلایل و شواهد و مستندات قوی ارایه کنیم؛ اما وقتی همان مفاهیم را در جمعی که میانگین تحصیلات آن‎ها بسیار پایین است بیان کنیم، باید از بیان اصطلاحات فنی و تخصصی خودداری نماییم و به‎ جای آن از شواهد ملموس و عینی استفاده کرد.
۵٫ سطح اجتماعی، فرهنگی و شغلی مخاطبان: وقتی می‎خواستم کار تدریس سخنرانی را شروع کنم، از دوستان و آشنایانِ مختلفی که می‎شناختم دعوت ‎کردم در صنف‎هایی که رایگان برگزار می‎کنم شرکت کنند. کمترین استقبال از طرفِ کارمندان و معلمان بود و بیشترین استقبال از سمت کسانی بود که به لحاظ فرهنگی، ارزش آموزش و بالاخص فن بیان و سخنرانی را درک کرده بودند یا از سمت کسانی بود که در پُست‎های نیمه‌مدیریتی و یا مدیریتی قرار داشتند و این افراد خیلی منظم در صنف‎ها شرکت می‎کردند و تمرینات را انجام می‎دادند. مسلماً این تجربه، تأثیر شغل و فرهنگ را نشان می‎دهد. یا وقتی در جمع معلمان هستم و شیوه‎هایی را برای افزایش درآمدِ چندهزار افغانی در طول یک ماه با هفته‎یی دو ساعت کار انترنتی در منزل را معرفی می‎کنم، برای اکثر آن‎ها این موضوع جذاب است؛ ولی وقتی در جمع مدیرانی که درآمدهای بسیار بالایی دارند این موضوع را مطرح می‎کنم، این موضوع برای آن‎ها جذابیتی ندارد و می‎گویند این چندهزار افغانی را به کدام زخم‎شان بزنند. پس وقتی صحبت می‎کنیم، باید این تفاوت‎ها را در نظر داشته باشیم.

انتظارات مخاطبان
زمانی که برای برگزاری اولین سمینارم آماده می‎شدم، از پنج روز قبل، برای کسب شناخت بیشتر، با تعدادی از شرکت‎کننده‎گان تماس گرفتم و سوالاتی از آن‎ها پرسیدم. یکی از پرسش‎ها این بود: انتظار دارید از این سمینار چه مطالبی یاد بگیرید. پاسخ‎های ارایه شده توسط شرکت‎کننده‎گان، کمک زیادی جهت هدفمند شدن سخنرانی به من کرد. آن‎ها خواسته‎های خود را در همان سمینار به‎دست آوردند و پاداش من، بالاترین میزان رضایت حضار از سخنرانی بود.
وقتی بدانیم انتظار مخاطب از ما به عنوان سخنران چیست، بهتر می‎توانیم رضایت آن‎ها را جلب کرده و سخنرانی موفق‎تری داشته باشیم؛ مثلاً: اگر مخاطبان ما فروشنده‎گان کمپیوتر باشند و موضوع صحبتِ ما هم فن بیان و سخنرانی باشد، قطعاً مخاطبان کاری به تاریخچۀ فن بیان و علم فن بیان و قواعد نگارشی و ویراستاری ندارند. به عنوان یک سخنران باید از انتظارات مخاطبان خود اطلاع کافی داشته باشیم تا بتوانیم متناسب با نیازهای آن‎ها پاسخ بدهیم.