بخش پنجاه‌وپنجـم و پایانی/

فصـل بیست‎وپنجم
بهبود در گفتار
به‎طور معمول، همۀ ما خطاهایی در گفتارمان داریم که لازم است برای سخنرانی، آن‎ها را شناسایی و حذف کنیم. اگر در کلام و نحوۀ بیانِ ما کوچک‎ترین مورد غیرعادی وجود داشته باشد، بلافاصله توسط شنونده‌گان و حضّار، دیده و کشف خواهد شد. آن‌گاه شرکت‌کننده‎گان، در بهترین شرایط، به‎جای توجه به سخنان ما، تنها به شمردن موارد غیرعادی و خطاهای گفتاریِ ما مشغول خواهند بود و در شرایط بدتر، به‌شدت دچار خسته‌گی شنوایی می‎شوند.
در ادامه، متداول‎ترین خطاهای گفتاری را بررسی می‎کنیم.

۱٫ استفاده از جمله‌پُرکُن‎ها: بخشی از کلام یک سخنرانی به ‎صورتِ متن در زیر آمده است. لطفاً توجه کنید:
«یکی از اِ مهم‎ترین اصولی که یک سخنران باید رعایت کند اِ داشتن شناخت کافی از مخاطبان است. اِ این موضوع اَ به قدری مهم و اِ حیاتی است که عدم رعایت آن اِ به احتمال زیاد شکست در اِ سخنرانی را به همراه خواهد داشت. بنابراین اَ شناخت کافی از مخاطبان، برای سخنران، اَ اهمیت بسیار بالایی
دارد.»
حتماً متوجه منظورِ من از جمله‌پُرکُن‎ها شده‎اید. حرف اضافۀ اِ، حتا در متن بالا هم، از تأثیر آن می‎کاهد. اکنون تصور کنید شخصی در سخنرانیِ خود این‌چنین سخن بگوید. استفاده از حرف‎های اضافه و کلماتی دیگر نیز به عنوان جمله‌پُرکن، در گفتار روزمرۀ ما متداول است. حرف‎های اضافه مثل: اوم، آآآ، آمم و کلماتی همچون: در واقع، در حقیقت، بنابراین و …
۲٫ استفاده از تکیه‌کلام: همۀ ما از تکیه‌کلام‎هایی در گفتار و مکالمه‎ها استفاده می‎کنیم. برخی می‎دانیم و برخی هم خبر نداریم؛ اما معمولاً در کلام‎مان تکیه‌کلام‎ها یافت می‎شوند. کافی‌ست کمی در واژه‎هایی که به‎طور روزمره استفاده می‎کنید، دقت کنید. اگر پس از بررسی، به این نتیجه رسیدید که شما هیچ‎گونه تکیه‌کلامی ندارید تبریک می‎گویم، شما جزوِ معدود افرادی هستید که از تکیه‌کلام استفاده نمی‎کنید. برخی از تکیه‌کلام‎ها بسیار کوتاه و برخی نیز بسیار دراز هستند. کوتاه مثل: در واقع، اصولاً، امروزه.
یکی از دوستانِ من همیشه در جملاتش می‎گفت: «گپ این‌جاست که» این تکیه‌کلامی بلند بود. اگر قصد دارید صحبت و سخنرانی شما پُرقدرت و تأثیرگذار باشد، تکیه‌کلام خود را شناسایی و حذف کنید.
۳٫ ادای ناقص واژه‎ها: برخی از افراد نیز واژه‎ها را کامل ادا نمی‎کنند؛ به‎طور مثال: واژۀ پنجشنبه معمولاً ناقص ادا می‎شود. و یا بسیاری از واژه‎ها مانند بشنوید، بگویید، بجنبید، کامل «د» حرف آخرِ آن‎ها ادا نمی‎شوند.
۴٫ سرعت گفتار بسیار بالا یا بسیار پایین: حتماً در اطرافِ خود اشخاصی را می‎شناسید که سرعت گفتارشان متناسب و معمولی نیست. یا به‌قدری تند صحبت می‎کنند که دیگران به‌سختی متوجه می‎شوند و یا به قدری کُند صحبت می‎کنند که شنونده‌گان خسته می‎شوند. معمولاً اطرافیانِ این‌گونه اشخاص سعی می‎کنند تا زمانی که مجبور نشدند، با آن‎ها هم‎کلام نشوند. تند صحبت کردن در بسیاری از مواقع باعث ادای نادرستِ کلمات می‎شود. اگر می‎خواهید سخنرانی کنید، سرعت گفتارتان را متناسب کنید. این کار فقط با تمرین ممکن خواهد شد.
۵٫ داشتن لهجه: تمامی لهجه‎های اقوام افغانستانی، برای من شیرین و دوست‌داشتنی هستند. لهجۀ شما برای سخنرانی در دیارِ خودتان بسیار عالی است؛ اما بهتر است در شهرهای دیگر بدون لهجه سخن بگویید تا حواس حضّار معطوف به لهجه نشود. تمام هدفِ ما در بهبود گفتار این است که توجه مخاطبان به کلامِ ما باشد نه به نحوۀ بیان. بنابراین اگر دارای لهجه هستید، لازم است با تمرین، لهجه را در سخنرانی حذف کنید.